Yahya Sinwar: हमास चीफ याह्या सिनवार नक्की कोण होता?

Who was Yahya Sinwar: 7 ऑक्टोबर 2023 ला इस्रायलमध्ये झालेल्या हल्ल्याचा मास्टरमाइंड आणि हमास नेता म्हणून याह्या सिनवारला ओळखले जाते. सिनवारने आपल्या आयुष्याचा मोठा भाग म्हणजे जवळपास 22 वर्षांपेक्षा जास्त काळ इस्रायली तुरुंगात घालवला. तुरुंगात असताना सिनवार इस्त्रायली वर्तमानपत्रे वाचून हिब्रू भाषा शिकला होता. 

याह्या सिनवारला अबू इब्राहिम या नावाने ओळखले जाते. तो 61 वर्षांचा होता. त्याचे आई-वडील ॲश्केलॉनचे होते. वयाच्या १९ व्या वर्षी इस्लामिक कारवायांसाठी सिनवारला १९८२ मध्ये इस्रायलने पहिल्यांदा अटक केली होती. सिनवार हमासची प्लॅनिंग आणि लष्करी क्षमता आखण्यात मदत करत होता. इस्रायल 2023 पासून त्याचा शोध घेत होता. पण हा हमास चीफ याह्या सिनवार नक्की कोण होता? जाणून घेऊयात...

याह्या सिनवार कोण होता?

याह्या सिनवारला अबू इब्राहिम या नावाने ओळखले जाते. तो 61 वर्षांचा होता आणि त्याचा जन्म गाझा पट्टीच्या दक्षिणेकडील खान युनिस निर्वासित छावणीत झाला होता. त्याचे आई-वडील ॲश्केलॉनचे होते परंतु पॅलेस्टिनी लोक ज्याला 'अल-नकबा' म्हणतात ते निर्वासित झाले. 1948 मध्ये इस्रायलच्या स्थापनेनंतर झालेल्या युद्धात पॅलेस्टाईनमधील अनेकांना त्यांच्या वडिलोपार्जित घरातून लोकांना बेघर केले. याह्या सिनवार यांचे शिक्षण खान युनिस सेकंडरी स्कूल फॉर बॉईज येथे झाले. त्यानंतर गाझा इस्लामिक विद्यापीठातून त्यांनी अरबी भाषेत पदवी घेतली.

• वयाच्या १९ व्या वर्षी इस्लामिक कारवायांसाठी सिनवारला १९८२ मध्ये इस्रायलने पहिल्यांदा अटक केली होती. त्या नंतर 1985 मध्ये पुन्हा अटक करण्यात आली. याच सुमारास त्याने हमासचे संस्थापक शेख अहमद यासिन यांचा विश्वास जिंकला. 
• हमासची स्थापना 1987 मध्ये झाली. याच्या दोन वर्षांनंतर त्याने अतिशय घातक अशी सशस्त्र संघटना स्थापित केली आणि त्याला अल-मज्द असं नाव दिलं. त्यावेळी तो फक्त 25 वर्षांचा होता.
• 1988 मध्ये, सिनवारने दोन इस्रायली सैनिकांचे अपहरण आणि हत्येची योजना आखली होती. त्याच वर्षी त्याला अटक करण्यात आली, 12 पॅलेस्टिनींच्या हत्येसाठी इस्रायलने दोषी ठरवले आणि जन्मठेपेची शिक्षा सुनावली.

याह्या सिनवारचा तुरुंगातील काळ

सिनवारने आपल्या आयुष्याचा मोठा भाग म्हणजे जवळपास 22 वर्षांपेक्षा जास्त काळ 1988 ते 2011 पर्यंत इस्रायली तुरुंगात घालवला. तेथे एकांत कारावासात तो आणखी कट्टरपंथी झाल्याचे दिसून आले. सिनवार एक मनोरुग्ण होता, असे त्याच्या सहवासात आलेले काही लोक सांगतात. तुरुंगात असताना सिनवार इस्त्रायली वर्तमानपत्रे वाचून हिब्रू भाषा शिकला होता.  2011 मध्ये एका कराराचा एक भाग म्हणून सिनवारची सुटका करण्यात आली होती ज्यामध्ये 1,027 पॅलेस्टिनी आणि इस्रायली अरब कैद्यांना एकल इस्रायली ओलीस, IDF सैनिक गिलाड शालितच्या बदल्यात तुरुंगातून सोडण्यात आले होते. जेव्हा सिनवार गाझाला परतले तेव्हा त्याला लगेच नेता म्हणून स्वीकारण्यात आले. पण लोक फक्त त्याला घाबरत होते. तुरुंगातून बाहेर पडल्यानंतर लगेचच, सिनवारने इझेदिन अल-कासम ब्रिगेड्स आणि चीफ ऑफ स्टाफ मारवान इसा यांच्याशी युती केली.

सिनवारचा धाकटा भाऊ मोहम्मद यानेही हमासमध्ये सक्रिय भूमिका बजावली. 2014 मध्ये हमासला मृत घोषित करण्यापूर्वी अनेक इस्रायली हत्येच्या प्रयत्नांतून वाचल्याचा दावा त्याने केला होता. मीडिया रिपोर्ट्समध्ये असे म्हटले आहे की तो अजूनही जिवंत आहे, हमासच्या लष्करी शाखेत गाझा खाली बोगद्यांमध्ये लपलेला आहे. 14 ऑक्टोबर 2023 रोजी, इस्रायली लष्करी प्रवक्त्याने सिनवारला 'वाईटाचा चेहरा' म्हटले. अमेरिकेचे परराष्ट्र मंत्री अँटोनी ब्लिंकन यांनी अलीकडेच सांगितले की सिनवारची हत्या ही शेवटी हा करार पूर्ण करण्याची आणि इस्रायलच्या ओलीसांना घरी आणण्याची संधी असू शकते.