Budget 2024 : निर्मला सीतारमण मारणार अर्थसंकल्प सादर करण्याचा सिक्सर; स्वतःच्या नावावर नोंदवले जबरदस्त रेकॉर्ड

अर्थमंत्री निर्मला सीतारामण 1 फेब्रुवारीला सलग सहावा अर्थसंकल्प सादर करणार आहेत. यासोबतच अनेक विक्रम त्यांच्या नावावर होणार आहेत. सलग पाच पूर्ण अर्थसंकल्प आणि एक अंतरिम अर्थसंकल्प सादर करण्यारे माजी पंतप्रधान मोरारजी देसाई यांच्या विक्रमाची बरोबरी होणार आहे. सीतारामण या पहिल्या पूर्णवेळ महिला अर्थमंत्री आहेत. ज्यांनी जुलै 2019 पासून पाच पूर्ण अर्थसंकल्प सादर केले आहेत. पुढील आठवड्यात अंतरिम अर्थसंकल्प सादर करणार आहे. माजी पंतप्रधान मोरारजी देसाई यांनी सर्वाधिक १० वेळा अर्थसंकल्प सादर केला. कोणत्याही अर्थमंत्र्यांनी सादर केलेला हा सर्वोच्च अर्थसंकल्प आहे. मात्र देसाई यांनी अंतरिम अर्थसंकल्पासह सलग सहा वेळा अर्थसंकल्प सादर केला होता.

महत्त्वाच म्हणजे निर्मला सीतारमण बजेट सादर करत असताना मनमोहन सिंह, अरुण जेटली, पी चिदंबरम आणि यशवंत सिन्हा या माजी अर्थमंत्र्यांचा रेकॉर्ड मागे टाकणार आहेत. या नेत्यांनी आतापर्यंत सलग पाचवेळा अर्थसंकल्प सादर केला आहे. अर्थमंत्री म्हणून, देसाई यांनी 1959-1964 दरम्यान पाच वार्षिक आणि एक अंतरिम अर्थसंकल्प सादर केला. 1 फेब्रुवारी रोजी सादर होणाऱ्या आर्थिक वर्ष 2024-25 साठी अंतरिम अर्थसंकल्पावर मतदान केले जाईल. यामुळे एप्रिल-मेमध्ये होणाऱ्या सार्वत्रिक निवडणुकांनंतर नवीन सरकार येईपर्यंत काही वस्तूंवर खर्च करण्याचा अधिकार सरकारला मिळणार आहे.

ही जबाबदारी सोपवली

2014 मध्ये मोदी सरकार सत्तेवर आल्यानंतर अरुण जेटली यांनी अर्थ मंत्रालयाची जबाबदारी स्वीकारली. 2014-15 ते 2018-19 पर्यंत सलग पाच वेळा अर्थसंकल्प सादर केला. जेटलींच्या प्रकृती अस्वास्थ्यामुळे मंत्रालयाचा अतिरिक्त कार्यभार सांभाळणारे पीयूष गोयल यांनी 1 फेब्रुवारी 2019 रोजी अंतरिम अर्थसंकल्प सादर केला. 2019 च्या सार्वत्रिक निवडणुकीनंतर मोदी सरकारने सीतारामC यांच्या दुसऱ्या टर्ममध्ये वित्त विभागाची जबाबदारी सोपवली. इंदिरा गांधींनंतर अर्थसंकल्प सादर करणाऱ्या त्या दुसऱ्या महिला ठरल्या. इंदिरा गांधी यांनी 1970-71 या आर्थिक वर्षाचा अर्थसंकल्प सादर केला.

'ब्रीफकेस' काढली, iPad बॅग अंगीकारला

सीतारामण यांनी अर्थसंकल्पीय दस्तऐवजांसाठी वापरल्या जाणाऱ्या पारंपारिक 'ब्रीफकेस' काढून टाकल्या आणि त्याऐवजी राष्ट्रीय चिन्ह असलेले 'बही-खता' लावले. स्वतंत्र भारताचा पहिला अर्थसंकल्प प्रथम अर्थमंत्री आर के षण्मुखम चेट्टी यांनी सादर केला होता. सीतारामण, जे आपला सहावा अर्थसंकल्प सादर करत आहेत, ग्रामीण क्षेत्राला चालना देण्यासाठी काही उपाययोजना करू शकतात. याचे एक प्रमुख कारण म्हणजे 2023-24 या आर्थिक वर्षात कृषी क्षेत्राचा विकास दर चार टक्क्यांवरून 1.8 टक्क्यांपर्यंत घसरण्याची अपेक्षा आहे.

इतिहास घडवला

2017 मध्ये, सरकारने फेब्रुवारीच्या शेवटच्या कामकाजाच्या दिवसाऐवजी एका तारखेला अर्थसंकल्प सादर करण्याचा निर्णय घेतला. यामुळे 28 फेब्रुवारीला अर्थसंकल्प सादर करण्याची वसाहतकालीन परंपरा संपुष्टात आली.