10, 20, 50, 100, 500 आणि 2 हजार या नोटा कोठे छापल्या जातात, कोणत्या नोटेसाठी सर्वात जास्त येतो खर्च?

मुंबई : Indian Currency Printing cost-  भारतीय चलन म्हणा किंवा भारतीय करंन्सी किंवा पैसे, रुपया. मात्र, दिसायला त्या कागदासारख्या. परंतु, संपूर्ण व्यवसाय त्यावर अवलंबून आहे. तुमचे आयुष्य सुद्धा असेच चालते. बाजारात त्यांचे मूल्य खूप जास्त आहे. तसे, या नोटा  (Bank notes) खास पद्धतीने बनवल्या जातात. यात अनेक सुरक्षा वैशिष्ट्ये आहेत, ज्यामुळे ते अद्वितीय आहेत. यात बनावट आणि खऱ्या नोटा देखील ओळखतात. महात्मा गांधी यांचा फोटो टू कलर, आरबीआय लिखित पट्टी अशा अनेक गोष्टी या नोटांवर असतात. नोट आकर्षक बनवण्यासाठी फीचर्स वेळोवेळी बदलले जातात. पण, तुम्हाला माहिती आहे का 10, 20, 50, 100, 500 आणि 2 हजार रुपयांच्या या नोटा छापण्यासाठी किती खर्च येतो?

2000 च्या नोटेचा खर्च किती?

2000 च्या नोटांच्या छपाईमुळे 2018-19 मध्ये खूप कमी खर्च झाला. याच्या एक वर्ष आधी, 2017-18 मध्ये हा खर्च जास्त होता आणि आता तो बऱ्यापैकी खाली आला आहे. 2019 मध्ये नोटा छपाईसाठी 65 पैसे कमी खर्च झाला आहे. 2018 मध्ये 2000 रुपयांच्या नोटा छापण्याचा खर्च 4 रुपये 18 पैसे होता, तर 2019 मध्ये नोट छपाईचा खर्च वाढून 3.53 रुपये झाला. 2000 रुपयांची नोट छापण्यासाठी 3-4 रुपये खर्च येतो. 2019-20 च्या आकडेवारीनुसार, उर्वरित नोटा छापण्यासाठी वेगवेगळे खर्चही केले जातात.

कोणती नोट किती खर्चात छापली जाते?

₹ 500 च्या नोटवर 2.65 रुपये खर्च केले जातात.
₹ 200 च्या नोटवर 2.48 रुपये खर्च
₹ 100 ची नोट छापण्यासाठी 1.51 रुपये खर्च येतो.
₹ 50 च्या नोटवर 1.22 रुपये खर्च केले जातात.
₹ 20 ची नोट छपाईची किंमत ₹ 10 च्या नोटपेक्षा कमी आहे. सरकारला फक्त 1 पैसा खर्च करावा लागतो.
₹ 10 ची नोट छपाईसाठी 1.01 रुपये खर्च येतो.
नवीन नोटा जुन्यापेक्षा स्वस्त
एका आरटीआयमध्ये असे सांगण्यात आले की नवीन नोटा छापण्याचा खर्च जुन्या नोटपेक्षा कमी आहे.
जुन्या 500 रुपयांच्या नोटा छापण्यासाठी 3.09 रुपये खर्च येतो. नवीन नोट छपाईचा खर्च 44 पैसे कमी आहे.
एक हजार रुपयांची जुनी नोट 3.54 रुपयांना छापली गेली. 2 हजार रुपयांच्या नव्या नोटवर 3.53 रुपये खर्च करण्यात आले.

नोटा कुठे छापल्या जातात?

या नोटा कोण छापतात आणि कुठे छापल्या जातात? भारतीय चलन नोटा भारत सरकार आणि भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या आदेशानुसार छापल्या जातात. हे फक्त सरकारी प्रिंटिंग प्रेसमध्ये छापले जातात. देशभरात चार छापखाने आहेत. नोट छपाई नाशिक, देवास, म्हैसूर आणि सालबोनी (पी. बंगाल) येथे केली जाते. ती छापण्यासाठी एक विशेष प्रकारची शाई वापरली जाते. ही स्विस कंपनीने तयार केलेली आहे. वेगवेगळ्या शाई वेगवेगळ्या गोष्टी करतात. त्याचा पेपरही खास पद्धतीने तयार केला जातो.