मुंबई : भारतीय रेल्वे ही भारतातील सर्वात पसंतीची वाहतूक साधनांपैकी एक आहे. यामागचं कारण म्हणजे रेल्वे प्रवास हा सर्वांच्या खिशाला परवडणारा आहे. तसेच रेल्वे आपल्याला वेळेवर ठरवलेल्या जागेवर पोहोचवते. भारतील रेल्वे नेटवर्क हे जगातील चौथ्या क्रमांकाचा रेल्वे आहे. जी जगातील इतर कोणत्याही रेल्वेपेक्षा कमी नाही. भारतीय रेल्वेला अद्वितीय बनवणारे इतर अनेक पैलू असले तरी, त्याचा एक पैलू आहे, जो निश्चितपणे त्याला वेगळे बनवतो आणि ते म्हणजे विविध पॅटर्न आणि रंगांसह येणारे ट्रेनचे डब्बे.
भारतीय रेल्वेला तुम्ही पाहिलं असेल, तर त्यांना वेगवेगळ्या रंगाचे आणि पेटर्नचे डब्बे असतात, परंतु असे का यामागचं कारण तुम्हाला माहितीय? शताब्दी एक्स्प्रेस, राजधानी एक्सप्रेस, वंदे भारत आणि इतर अनेक ट्रेनच्या डब्यांच्या पॅटर्न आणि रंगांचा अर्थ काय आहे ते जाणून घेऊया.
शताब्दी एक्स्प्रेस सारख्या मेल आणि एक्स्प्रेस गाड्यांप्रमाणे, बहुतेक प्रवासी ट्रेनचे डबे सामान्यतः निळ्या रंगाचे असतात. पण असं का? ते तुम्हाला माहितीय?
हे स्वतंत्र भारतातील सर्वात जुने उत्पादन युनिट आहे आणि त्यांना एंट्री-लेव्हल कोच म्हणून ओळखले जाते. या निळ्या डब्यांना ICF देखील म्हटले आहे. म्हणजे चेन्नईजवळील पेरांबूर येथे स्थित 'इंटिग्रल कोच फॅक्टरी', जिथे अशा गाड्यांचे डिझाईन बनवले गेले. हे डबे एअर ब्रेक लावतात आणि 70 ते 140 किमी प्रतितास वेगाने धावण्याची क्षमता आहे.
तसेत निळा हा स्लीपर क्लास, एसी फर्स्ट क्लास, एसी थ्री टायर स्लीपर, एसी 2 टायर स्लीपर, एसी चेअर कार आणि नॉन-क्लास चेअर कार क्लासेसमधील ICF डब्यांचा मानक रंग आहे.
दरम्यान, रेल्वेने वापरलेले नवीन ट्रेनचे डबे LHB Linke-Hofmann-Busch डिझाइनचे आहेत. हे डबे आयसीएफपेक्षा फिकट रंगाचे आहेत, कारण हे डबे त्यांच्यापेक्षा वेगवान आहेत. भारतीय रेल्वेने LHB राजधानी एक्सप्रेस, LHB शताब्दी एक्सप्रेस, LHB तेजस एक्सप्रेस, LHB डबल डेकर, LHB हमसफर आणि LHB गतिमान यांचा समावेश असलेल्या अनेक गाड्यांसाठी विविध LHB कोच सुरू केले आहेत.
आता राजधानी, शताब्दी, तेजस या गाड्यांमध्ये काय फरक आहे? जाणून घेऊ या.
LHB राजधानी एक्स्प्रेस गाड्या पूर्वनिर्धारितपणे लाल रंगाच्या गाड्या आहेत आणि राष्ट्रीय राजधानीला देशभरातील राज्यांशी जोडण्यासाठी चालवल्या जातात.
LHB शताब्दी वर आणि खालच्या बाजूला हलक्या निळ्या आणि राखाडी रंगात रंगवण्यात आली आहे. LBH शताब्दी ही लहान आणि मध्यम अंतराची सर्वात वेगवान ट्रेन आहे.
तेजस एक्सप्रेस ही पिवळ्या आणि केशरी रंगात आधुनिक सुविधांसह अर्ध-हाय स्पीड फुल एसी ट्रेन आहे. ही एक्स्प्रेस ट्रेन एलएचबी चेअर कार कोचसारखीच आहे, परंतु इतरांप्रमाणेच, दरवाजे पूर्णपणे स्वयंचलित आहेत आणि त्यात सीसीटीव्ही सुविधा आहेत.
या पिवळ्या आणि केशरी रंगात सुंदरपणे सजवलेल्या आणि सर्वात अनोख्या ट्रेन आहेत. LHB डबल डेकर ट्रेन सध्या अतिशय निवडक मार्गांवर धावतात आणि कमी अंतर कापण्यासाठी स्लीपरऐवजी बसण्याची सोय आहे.
दुरांतो मालिका गाड्या लांब पल्ल्यासाठी वापरल्या जातात आणि पेंटऐवजी त्यावर विशिष्ट पिवळ्या-हिरव्या विनाइल रॅपिंग असतात.
दुरांतो एक्स्प्रेस ट्रेनप्रमाणे, LHB हमसफर ट्रेन ही चहा/कॉफी व्हेंडिंग मशीन, पडदे आणि विशेष तागाची सुविधा यासारख्या सर्व आधुनिक सुविधांसह सर्वात प्रीमियम ट्रेन सेवेपैकी एक आहे. ही पूर्णपणे एसी थ्री टायर ट्रेन असून तळाशी निळा आणि तळाशी केशरी आणि हिरवा रंग आहे.
भारतीय रेल्वेच्या अंत्योदय एक्सप्रेस गाड्या पूर्णपणे अनारक्षित आहेत. लाल आणि पिवळ्या रंगात रंगवलेल्या या गाड्या आधुनिक सोयी-सुविधांसह आधुनिक LHB डब्यांसह येतात.
गतीमान एक्स्प्रेस ही भारतीय रेल्वेच्या ताफ्यात नवीनतम भर आहे आणि ती तिच्या उच्च वेगासाठी ओळखली जाते. डबे निळ्या रंगाचे असून तळाशी पिवळे पट्टे राखाडी आहेत.
जांभळ्या रंगात एलईडी दिवे आणि बायो-टॉयलेटसह ही ट्रेन अत्याधुनिक सुविधांसह येते.
वंदे भारत एक्सप्रेस, ज्याला ट्रेन 18 देखील म्हणतात. ही एक अर्ध-हाय-स्पीड, इंटरसिटी, EMU ट्रेन आहे, जी भारतीय रेल्वेद्वारे दोन प्रमुख मार्गांवर चालवली जाते. एक नवी दिल्ली (NDLS) ते श्री माता वैष्णो देवी कटरा (SVDK) आणि दुसरी नवी दिल्ली (NDLS) ते वाराणसी (BSB) अशी धावते.