'हेलिकॉप्टर पॅरेंटिंग' ने पालक स्वतः मुलांचं आयुष्य करतात खराब, कारागृहासारखं होतं आयुष्य

प्रत्येक पालकाला आपल्या मुलांचे चांगले संगोपन तसेच त्यांना सर्व सुख-सुविधा उपलब्ध करून द्यायच्या असतात. ते नेहमी प्रत्येक गोष्टीत आपल्या मुलाला इतरांच्या मुलांपेक्षा चांगले बनवण्याचा प्रयत्न करतात. पण यामध्ये काही पालक जाणूनबुजून किंवा नकळत आपल्या मुलांच्या आयुष्यात सतत ढवळाढवळ करत राहतात, त्यांची ही सवय त्यांना हेलिकॉप्टर पालकत्वाच्या श्रेणीत टाकते. जाणून घेऊया हेलिकॉप्टर पालकत्व म्हणजे काय.

जेव्हा पालक आपल्या मुलांच्या जीवनात जास्त हस्तक्षेप करू लागतात तेव्हा त्याला हेलिकॉप्टर पालकत्व म्हणतात. हे पालकत्व मुलांना स्वतःचे निर्णय घेऊ देत नाही, त्यामुळे ते स्वावलंबी होत नाहीत. छोट्या-छोट्या गोष्टींसाठी ते पालकांच्या निर्णयाची वाट पाहत असतात, कित्येकदा त्यांना स्वतःहून निर्णय घ्यायचा असतो, पण त्यांच्या मनातली भीती त्यांना मागे खेचते. कारण मनात नेहमी शिव्या घालण्याची भीती असते. अशी मुले स्वतंत्रपणे निर्णय घेणाऱ्या मुलांपेक्षा जास्त घाबरलेली आणि घाबरलेली दिसतात. हे त्यांच्यामुळे घडत नाही तर त्यांच्या पालकांमुळे हेलिकॉप्टरप्रमाणे त्यांच्यावर घिरट्या घालतात.

काय बोलतात सायकोलॉजिस्ट 

मानसशास्त्रज्ञ डॉ. अनुजा कपूर यांच्या मते, हेलिकॉप्टर पॅरेंटिंगला 'इन-कन्व्हिनियंट पॅरेंटिंग' असेही म्हणतात, ज्यामध्ये पालक मुलांच्या गरजेनुसार नव्हे तर त्यांच्या स्वत:च्या सोयीनुसार मुलांसाठी उपस्थित असतात. त्यांना सतत मुलांना हुकूम देण्याची सवय असते. खेळण्याच्या वेळेत मुले खेळत असली तरी त्यांची नजर त्यांच्यावरच राहते, त्यामुळे मुले त्यांचा दर्जेदार वेळ घालवू शकत नाहीत.

पालकांचे हे वर्तन त्यांना स्वावलंबी होण्यापासून रोखत नाही तर त्यांना घाबरवते आणि त्याच वेळी अशी मुले हिंसक देखील बनतात कारण हेलिकॉप्टर पालकत्वामध्ये त्यांना त्यांच्या पालकांकडून बहुतेक प्रकरणांवर ऐकायला मिळत नाही. पालकत्वाचा हा प्रकार पुढच्या पिढीसाठीही धोकादायक ठरतो, कारण अशी मुले पालकांचा अर्थ हेलिकॉप्टर पालकत्व मानू लागतात, म्हणजेच मुलांच्या आयुष्यात सतत ढवळाढवळ करतात, हे पाहून ते आपल्या मुलांसोबतही असेच करतील. ज्याचा मुलांच्या मानसिक विकासावर परिणाम होतो आणि ते भावनिकदृष्ट्या कमकुवत होतात.

ते असे का करतात

अनेकदा कोणतीही गोष्ट करण्यामागे काही ना काही कारण असते, त्याचप्रमाणे हेलिकॉप्टर पॅरेंटिंग करणाऱ्या पालकांसाठी ही कारणे कारणीभूत ठरू शकतात, तर चला जाणून घेऊया ती कारणे -

पालकत्व सुधारण्याच्या उद्देशाने.
मुलांना चांगले भविष्य मिळो.
चुकीच्या संगतीपासून संरक्षण करण्यासाठी.
घरात वर्चस्व राखा.
मुलांना त्यांच्या आवडीनुसार करिअर निवडण्यास मदत व्हावी या उद्देशाने.

मुलांवर कसा परिणाम होतो?

कौशल्य विकासात कमतरता आहे
हेलिकॉप्टर पॅरेंटिंगचा सराव करणारे पालक त्यांच्या मुलांच्या कौशल्य विकासात घसरलेले दिसतात. कारण प्रत्येक गोष्टीत गुंतून राहण्याची त्यांची सवय मुलांना स्वतःहून काहीही करू देत नाही. उदाहरणार्थ, जर त्यांच्या मुलाने स्वत: काहीतरी सोडवण्याचा प्रयत्न केला, तर पालक त्याला ते स्वतः करण्यासाठी पटवून देण्याचा प्रयत्न करतात, ज्याचा थेट परिणाम मुलांच्या सर्जनशीलतेवर होतो.

पालकांवर पूर्ण अवलंबित्व

हेलिकॉप्टर पालकत्वाने वाढलेली मुले प्रत्येक गोष्टीसाठी त्यांच्या पालकांवर अवलंबून असतात. मग ते शाळेत असो, कुटुंबात असो किंवा मित्रांमध्ये, त्यामुळे ते लोकांमध्ये हसण्याचे पात्र बनतात आणि हळूहळू नैराश्यात जाऊ लागतात. कारण सगळीकडे पालकांची उपस्थिती हळूहळू त्यांचे अस्तित्व नष्ट करू लागते.

पालकांशी बिघडलेले संबंध

अशा मुलांना नेहमीच स्वतःला तुरुंगात कैद वाटतं, कारण त्यांना स्वतःहून काही करण्याचं स्वातंत्र्य नसतं, अशा परिस्थितीत जेव्हा मुलं मोठी होऊन गोष्टी समजू लागतात, तेव्हा ते आपल्या हेलिकॉप्टर पालकांना आपला शत्रू मानतात. जे फक्त काम करतात. मूल आणि पालक यांच्यातील संबंध खराब करणे. हेलिकॉप्टर पालकत्वामुळे अनेकदा मुलांचा आत्मविश्वास कमी होतो. त्यांना असे वाटते की त्यांचे पालक जे काही करत आहेत ते योग्य आहे आणि ते जे काही करतात ते योग्य नाही, ज्यामुळे त्यांचा आत्मविश्वास कमी होतो. त्यामुळे तुम्हीही हेलिकॉप्टर पालक असाल तर काळजी घ्या.