आणखी एक विमान कंपनी कायमची बंद! 15000 ते 8000 कोटींचा व्यवसाय, आता झाला शून्य, नेमकं काय झालं?

Jet Airways Update : देशातील अजून एक विमान कंपनी बंद पडली आहे. अनेक प्रयत्नानंतरही त्यांना यश आलं नाही. एकेकाळी भारतातील सर्वात मोठ्या खासगी विमान कंपन्यांमध्य तिची गणना व्हायची. 2024 अखेरीस ही कंपनी पुन्हा एकदा नव्या जोशाने आकाशात भरारी घेईल. पण सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशानंतर ही आशा मावळली आहे. 

सर्वोच्च न्यायालयाने गुरुवारी राष्ट्रीय कंपनी कायदा न्यायाधिकरणाचा (NCLT) आदेश रद्द करून जेट एअरवेजची मालमत्ता विकण्याचा निर्णय दिला. आतापर्यंत ही कंपनी जालान कॅलरॉक कन्सोर्टियमकडून घेण्याचे प्रयत्न सुरू होते आणि डिसेंबर 2024 पर्यंत हा करार पूर्ण होईल असा विश्वास होता. परंतु, सर्वोच्च न्यायालयाच्या मुख्य न्यायमूर्तींच्या नेतृत्वाखालील खंडपीठाने कंपनीची मालमत्ता विकून बँकांचे कर्ज फेडण्याचं आदेश दिले आहेत.

एअरवेजचे संस्थापक नरेश गोयल सध्या बँक फसवणूक प्रकरणी शिक्षा भोगत आहेत. त्यांनी कोर्टात जगण्यापेक्षा मरण्याची इच्छा व्यक्त केली. शिवाय हात जोडून विनंती केली की, 'जीवनातील प्रत्येक आशा त्यांनी गमावली आहे.' 

जेट एअरवेज डबघाईला कशी आली?

जेट एअरवेजचे संस्थापक नरेश गोयल यांनी त्यांच्या संघर्षमय दिवसातून बाहेर पडून एअरलाइन सुरू केली होती. इतकंच नाही तर सुरुवातीला ते 300 रुपये महिन्याला काम करायचे. चला जाणून घेऊया नरेश गोयल यांच्याबद्दल, जे 300 रुपयांच्या नोकरीवरून देशातील एका प्रसिद्ध विमान कंपनीत गेले आणि नंतर तुरुंगात गेले.

नरेश गोयल यांचा जन्म 1949 मध्ये पंजाबमधील संगरूर येथे झाला. त्याचे वडील दागिन्यांचे व्यापारी होते. नरेश गोयल यांना लहानपणापासूनच अनेक अडचणींचा सामना करावा लागला. ते 11 वर्षांचे असताना त्यांच्या वडिलांचं निधन झालं. त्यावेळी त्यांच्या कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती बिकट झाल्याने त्यांना घर विकावे लागले. कुटुंबाला मदत करण्यासाठी नरेश गोयल यांनी वयाच्या 17-18 व्या वर्षी काम करायला सुरुवात केली. त्यावेळी ते आपल्या मामाच्या ट्रॅव्हल एजन्सीमध्ये 300 रुपये महिन्यावर काम करत होते. अशाप्रकारे नरेश गोयल यांनी अगदी लहानपणापासूनच जीवनातील आव्हानांना सामोरे जाण्यास सुरुवात केली.

नरेश गोयल यांनी 1967 ते 1974 या काळात ट्रॅव्हल एजन्सीमध्ये काम करताना अनेक परदेशी एअरलाइन्समध्ये काम केलं. या वेळी त्यांनी प्रवासाशी संबंधित व्यवसायातील बारकावे समजून घेतले आणि अनेक देशांचा प्रवास केला. 1969 मध्ये इराकी एअरवेजने त्यांना पीआर मॅनेजर बनवले. यानंतर, 1971 ते 1974 पर्यंत, त्यांनी ALIA आणि Royal Jordanian Airlines मध्ये प्रादेशिक व्यवस्थापक म्हणून काम केले. त्याने मिडल ईस्ट एअरलाइन्समध्ये देखील काम केले, जिथे त्यांनी तिकीट, आरक्षण आणि विक्री यांसारख्या प्रवासी व्यवसायाचे बारकावे शिकले. 

15,000 रुपयांपासून सुरु केला व्यवसाय 

ट्रॅव्हल व्यवसायाशी संबंधित बारकावे जाणून घेतल्यानंतर नरेश गोयल यांनी स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्याचा निर्णय घेतला. 1974 मध्ये त्यांनी आईकडून 15,000 रुपये उसने घेतले आणि 'जेट एअर' नावाची ट्रॅव्हल एजन्सी उघडली. या एजन्सीने एअर फ्रान्स, ऑस्ट्रियन एअरलाइन्स आणि कॅथे पॅसिफिकसारख्या मोठ्या विमान कंपन्यांसाठी काम केले. नरेश गोयल यांचे हे पाऊल यशाची पहिली पायरी ठरले आणि त्यांचा व्यवसाय वेगाने वाढू लागला. 90 च्या दशकाच्या सुरुवातीस, जेव्हा भारतीय अर्थव्यवस्था कठीण काळातून जात होती, तेव्हा सरकारने एअरलाइन क्षेत्र उघडण्याचा निर्णय घेतला. या संधीचा फायदा घेत गोयल यांनी देशांतर्गत उड्डाणांसाठी एअर टॅक्सी सेवा सुरू केली.

एअर टॅक्सी सेवा सुरू केल्यानंतर गोयल यांनी मागे वळून पाहिले नाही. अवघ्या दोन वर्षांत त्याच्याकडे चार विमाने होती. त्यानंतर 5 मे 1993 रोजी जेट एअरवेजच्या पहिल्या व्यावसायिक विमानाने उड्डाण केले आणि आकाशात वर्चस्व गाजवले. अशाप्रकारे जेट एअरवेजने देशांतर्गत विमानसेवा सुरू केली. जेट एअरवेजने भारतीय बाजारपेठेत अतिशय वेगाने आपले स्थान निर्माण केले. 2002 पर्यंत, ती भारतातील सर्वात मोठी एअरलाइन बनली. त्यावेळी त्याने इंडियन एअरलाइन्सलाही मागे टाकले होते.

2005 मध्ये जेट एअरवेजची एकूण मालमत्ता 8,000 कोटींहून अधिक झाली. यासह नरेश गोयल यांची एकूण संपत्ती 8,000 कोटींहून अधिक झाली आहे. कंपनीने आपला IPO जारी केला आणि तो देशातील सर्वात श्रीमंत लोकांच्या यादीत सामील झाला. फोर्ब्सच्या यादीत त्याचा क्रमांक 16 वा होता. व्यवसायाचा विस्तार करण्यासाठी नरेश गोयल यांनी 2006 मध्ये सहारा एअरलाइन्स 1450 कोटी रुपयांना विकत घेतली. या डीलमध्ये जेट एअरवेजला 27 विमाने आणि काही आंतरराष्ट्रीय मार्ग मिळाले. मात्र, हा करार जेटसाठी अडचणीची नांदी ठरला.

नरेश गोयल यांनी सहारा एअरलाइन्स खरेदी करून नवीन विमानसेवा सुरू केली. पण कमी किमतीच्या विमान कंपन्यांशी स्पर्धा करण्यासाठी खूप पैसा खर्च झाला. यानंतर तेलाच्या किमती वाढल्याने कंपनीला आणखी तोटा सहन करावा लागला. या कारणांमुळे जेट एअरवेजला आर्थिक संकटाचा सामना करावा लागला. जेट एअरवेजसोबत जे घडले ते भारतीय विमान उद्योगाला मोठा धक्का होता. किंगफिशर एअरलाइन्स बंद झाल्यानंतर जेट एअरवेज अडचणीत आली आहे. 2018 च्या अखेरीस कंपनीवर 25 बँकांचे सुमारे 8500 कोटी रुपयांचे कर्ज होते. नरेश गोयल यांना 538 कोटी रुपयांच्या बँक फसवणुकीच्या आरोपाखाली तुरुंगात पाठवण्यात आले.