मुंबई : 22 वर्षीय महसा अमिनीचा पोलीस कोठडीत मृत्यू झाल्याने इराणी महिलांमध्ये संतापाची लाट उसळली आहे. देशभरात सरकारविरोधी आंदोलने होत आहेत. पोलिसांच्या कारवाईविरोधात महिलांमध्ये संताप आहे. पोलिसांना देशातील महिलांसाठी असलेल्या कठोर इस्लामिक कायद्यांची अंमलबजावणी करण्याचे अधिकार आहेत. इराणमध्ये महिलांसाठी बनवलेले कठोर कायदे खूप भीतीदायक आहेत. नैतिकता अशी आहे की, एखाद्या महिलेने व्यवस्थित कपडे घातलेले नसतील किंवा हिजाब घातला नसेल तर तिला सार्वजनिकपणे मारहाण करण्याचा अधिकार पोलिसांना आहे.
इराणमध्ये वडिलांना दत्तक मुलीशी लग्न करण्याची परवानगी आहे. 2013 मध्ये या प्रथेवर बंदी घालण्यात आली होती. धर्मप्रमुख बंदी विरुद्ध बोलले तेव्हा वडिलांना मुलीशी लग्न करण्याची परवानगी देण्यासाठी दुसरी पद्धत आखण्यात आली. आता यासाठी वडिलांना न्यायालयात अर्ज करावा लागणार आहे. न्यायालयाच्या आदेशाने त्याला मुलीशी लग्न करण्याची मुभा मिळते.
इराणमध्ये मुलींसाठी लग्नाचे किमान वय अनेक वेळा बदलण्यात आले आहे. एक काळ असा होता जेव्हा हे वय फक्त 9 वर्षे होते. सध्या मुलीचे लग्नाचे किमान वय 13 वर्षे आणि मुलाचे लग्नाचे किमान वय 15 वर्षे आहे. इराणी महिला कुटुंबातील पुरुष प्रमुखाच्या परवानगीने फक्त एकदाच लग्न करू शकतात. दुसरीकडे इराणी पुरुषही चार स्त्रियांशी लग्न करू शकतात.
इराणी महिला आपल्या पतीला काझी किंवा न्यायालयाच्या मदतीने घटस्फोट देऊ शकते. यासाठी तिचा पती मानसिकदृष्ट्या अस्थिर, पत्नीला मारहाण करणारा, नशेत किंवा तुरुंगवास भोगणारा असावा. इराणी पुरुषांना त्यांच्या पत्नीला घटस्फोट देण्यासाठी काझी किंवा न्यायालयाची आवश्यकता नसते. तो फक्त तीन वेळा 'तलाक' बोलून पत्नीला तलाक देऊ शकतो.
इराणमध्ये महिलांना बुरखा किंवा हिजाब घालणे बंधनकारक आहे. स्त्रिया फक्त सैल कपडे घालू शकतात. त्याला डोक्यापासून पायापर्यंत शरीर झाकावे लागते. जर एखाद्या महिलेने या नियमांचे उल्लंघन केले तर पोलिसांना तिला मारहाण करण्याचा आणि 6 महिन्यांपर्यंत तुरुंगवास तसेच दंड ठोठावण्याचा अधिकार आहे. इराणी महिलेला परदेशात जाण्यासाठी तिच्या पतीची परवानगी घ्यावी लागते.
इराणच्या उत्तराधिकार कायद्यानुसार पत्नीचा मृत्यू झाल्यास तिची संपत्ती पतीकडे जाते. जर पती मरण पावला तर त्याच्या विधवेला त्याच्या वाट्यापैकी फक्त 1/8 मिळतो. त्याच्या मुलाला त्याच्या मुलीच्या तुलनेत वडिलांच्या मालमत्तेत दुप्पट वाटा मिळतो.
इराणी महिलांना स्टेडियममध्ये पुरुषांचे खेळ पाहण्याची परवानगी नाही. 2022 विश्वचषक पात्रता फेरीसाठी फिफाच्या दबावामुळे महिलांना या वर्षाच्या सुरुवातीला स्टेडियममध्ये फुटबॉल सामने पाहण्याची परवानगी देण्यात आली होती.
इराणमध्ये महिला सार्वजनिक ठिकाणी नाचू शकत नाहीत. ते घरात फक्त महिलांसमोरच नाचू शकतात. एखाद्या महिलेला म्युझिक अल्बम लाँच करायचा असेल तर तिला सरकारची विशेष परवानगी घ्यावी लागते.