MahashivRatri 2024: प्रतिकाशी म्हणून ओळखली जाणारी कोकणातील प्राचीन शिवमंदिरं

भारताच्या उत्तरेला असलेलं काशी विश्वनाथ या तीर्थक्षेत्राला हिंदू धर्मात मोठं महत्त्व आहे. असं असलं तरी कोकणातील काही  प्रचीन शिवमंदिरं हे महाराष्ट्रातील प्रतिकाशी म्हणून ओळखली जातात. 

Mar 01, 2024, 15:53 PM IST
1/7

वेळणेश्वर शिवमंदिर

अथांग समुद्राची येणारी गाज, लाल माती आणि सोबतच  नारळी-पोफळीच्या बागांमधून डोकावणारं कौलारू वेळणेश्वराचं प्राचीन मंदिर मनाचा ठाव घेतं. तीन फुट लांबीची शिवपिंड त्यावर असलेला पाच फणांचा नाग अशी गाभाऱ्यातील शिवाची पिंड आहे. नवसाला पावायला वेळ न लावणारा देव म्हणजे ‘वेळणेश्वर’ म्हणून हे मंदिर प्रसिद्ध आहे.     

2/7

कुणकेश्वर

हापूस आंब्यासोबतच देवगडची आणखी ओळख सांगणारं तीर्थक्षेत्र म्हणजे कुणकेश्वर शिवमंदिर. गाभाऱ्यातील शिवलींग हे शिवलींग स्वयंभू असल्याचं सांगितलं जातं. या मंदिराचं वैशिष्ट्यं म्हणजे ओहोटीच्या वेळी  किनाऱ्यावर 21 शिवलिंगाचं दर्शन होतं. महादेवाला प्रसन्न करण्यासाठी पाच पांडवांनी देवगडच्या किनाऱ्यावर 21शिवलिंगाची स्थापना केली.अशी आख्यायिका सांगितली जाते. त्यामुळे या ठिकाणाला कोकणातील काशी म्हटलं जातं. महाशिवरात्रीच्या दिवशी या गावात मोठा उत्सव साजरा करण्यात येतो.   

3/7

व्याडेश्वर मंदिर

गुहागरच्या व्याडेश्वर मंदिराच्या अनेक दंतकथा सांगितल्या जातात. व्याडेश्वर हे कोकणस्थ ब्राम्हण कुटुबांचं कुलदैवत मानलं जातं. मंदिराचं बांधकाम हे बाराव्या शतकातील असल्याचं म्हटलं जातं. व्याडी ऋषींच्या हस्ते स्थापना केलेली शिवपिंड म्हणजे व्याडेश्वर.

4/7

मार्लेश्वर

रत्नागिरीच्या डोंगरावर वसलेला मारळ गावचा देव म्हणून मार्लेश्लर अशी येथील मंदिराची ओळख आहे. दिवेलागणीच्या वेळी मंदिर परिसरात लावण्यात येणाऱ्या दिपमाळांमुळे वातावरणात चैतन्य निर्माण होतं. पावसाळ्यातील मार्लेश्वर परिसरात असलेल्या धबधब्यांचा अनुभव घेण्यासाठी पर्यटक मोठ्या प्रमाणात मार्लेश्वराला भेट देतात.   

5/7

धूतपापेश्वर

राजापूर तालुक्यातील धोपेश्वर गावातील जागृत देवस्थान म्हणून धूतपापेश्वर मंदिराची ओळख आहे. डोंगरावरून येणारी मृडानी नदी मंदिराच्या सौंदर्यात भर घालते.   

6/7

रामेश्वर मंदिर

आचऱ्यातील रामेश्वर मंदिराची उभारणी 1684 मध्ये करण्यात आली.तळकोकणातील बऱ्याच कुटुंबात रामेश्लराला पुजलं जातं.मालवण तालुक्यातील या मंदिरात भाविक मोठ्या श्रद्धेने दर्शनासाठी येतात.

7/7

हरीहरेश्वर

श्रीवर्धन तालुक्यातील श्री क्षेत्र हरीहरेश्वर हे पेशव्यांचं कुलदैवत असल्याचं सांगितलं जातं.  ब्रह्मगिरी, विष्णूगिरी, शिवगिरी, पार्वती या चार टेकड्यांच्या मध्यभागी हरीहरेश्वर मंदिर आहे. हरीहरेश्वराच्या देवळाला प्रदक्षिणा मारताना ओहोटीच्या वेळी किनाऱ्य़ावर असलेल्या खडकावरून जावं लागतं. ही प्रदक्षिणा एक कोस असल्यामुळे याला कोसाची प्रदक्षिणा असंही म्हटलं जातं.