Indian Prisons : भारतात किती प्रकारची कारागृहे आहेत?

India Jail : तुरुंगात कैदी कसे राहतात? काय खातात? व्हीआयपींना काही विशेष सुविधा मिळतात का? कैदी काय काम करतात? त्यांना किती पैसे मिळतात? असे अनेक प्रश्न आपल्या सारख्या सामन्यांना नेहमीच पडत असतात. पण कारागृहातील कैद्यांचे जीवन जिथे जाते ते तुरुंग नेमके असले कसे?

Apr 22, 2023, 17:36 PM IST
1/8

Total 8 types of jails in India

भारतात एकूण 8 प्रकारचे तुरुंग आहेत. कारागृहे राज्य सरकारांच्या अखत्यारीत येतात. मात्र कैद्यांची सुरक्षा, राहण्याची व्यवस्था, वैद्यकीय सुविधा यासाठी केंद्र सरकारकडून वेळोवेळी मदत घेतली जाते.

2/8

Inmates in the Central Jail

मध्यवर्ती कारागृह हे सर्वात प्रमुख मध्यवर्ती कारागृह आहे. ज्या कैद्यांना दोन वर्षांपेक्षा जास्त शिक्षा झाली आहे किंवा ज्यांनी काही गंभीर गुन्हे केले आहेत त्यांना मध्यवर्ती कारागृहात ठेवले जाते. येथे कैदी तुरुंगात काम करून पैसे कमवू शकतात. इतर कारागृहांच्या तुलनेत मध्यवर्ती कारागृहात कैद्यांना ठेवण्यासाठी अधिक जागा आहे. 

3/8

central jail 1

मध्य प्रदेशात सर्वाधिक 11 मध्यवर्ती कारागृहे आहेत. महाराष्ट्र, राजस्थान, तामिळनाडू आणि पंजाबमध्ये 9 मध्यवर्ती कारागृहे आहेत. यानंतर दिल्ली आणि कर्नाटकात 8 आहेत. तर अरुणाचल प्रदेश आणि मेघालय सारख्या राज्यात एकही मध्यवर्ती कारागृह नाही.

4/8

Central Jail

मध्यवर्ती कारागृह आणि जिल्हा कारागृहात फारसा फरक नाही. मध्यवर्ती कारागृह नसलेल्या राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये जिल्हा कारागृहे मुख्य कारागृह म्हणून काम करतात. उत्तर प्रदेशमध्ये सर्वाधिक जिल्हा तुरुंग आहेत. तर भारतातील उप कारागृहे उपविभागीय स्तरावरील तुरुंगांची भूमिका बजावतात. महाराष्ट्रात सर्वाधिक उप कारागृहे आहेत.

5/8

open jail

ओपन जेल या कारागृहांमध्ये अशी व्यवस्था आहे जिथे कैद्यांना दिवसा बाहेर कामासाठी जाण्याची परवानगी दिली जाते आणि रात्री ते सर्व तुरुंगात परत जातात. इथे भिंती, बार आणि कुलूप नसते. इथे सुरक्षाही कमी आहे. ज्या कैद्यांची वागणूक चांगली आहे आणि जे नियम पाळतात अशा कैद्यांना या कारागृहात ठेवले जाते.

6/8

Special Prison

विशेष कारागृह हे धोकादायक गुन्हेगारांसाठी बनवण्यात आले आहे.  या तुरुंगांमध्ये घुसखोर आणि दहशतवादी ठेवले जातात. या कारागृहांमध्ये कडेकोट बंदोबस्त ठेवण्यात येतो. महाराष्ट्र, केरळ या राज्यांमध्ये अशी कारागृहे आहेत

7/8

Juvenile Reformatory

अल्पवयीन मुलाने गुन्हा केल्यास त्यांना बालसुधारगृहात ठेवले जाते. इथे त्यांच्या पुनर्वसनावर भर दिला जातो. त्यांना तुरुंगातील वातावरणापासून दूर ठेवले जाते.

8/8

prison for women

तसेच आपल्या देशात महिला कैद्यांसाठी स्वतंत्र कारागृह आहे. येथे काम करणाऱ्या सर्व कर्मचारी देखील महिला असतात. यामध्ये महिला कैद्यांसह लहान मुलेही राहू शकतात.