विधानसभा निवडणुकीत पराभवानंतर काँग्रेसला बसणार आणखी एक मोठा धक्का

मुंबई : पाच राज्यांमध्ये झालेल्या विधानसभा निवडणुकीत भाजप (BJP) आणि आम आदमी पक्षाने (AAP) चमकदार कामगिरी केलीये. जिथे एकीकडे उत्तर प्रदेश, उत्तराखंड, मणिपूर आणि गोव्यात भाजपने दणदणीत विजय मिळवला आहे, तर पंजाबमध्ये आम आदमी पक्षासमोर काँग्रेस आणि इतर पक्षांचा पूर्ण सफाया झाला आहे. या सर्व निकालानंतर आता राज्यसभेतील समीकरण देखील बदलणार आहेत.

पाच राज्यांमध्ये नुकत्याच झालेल्या विधानसभा निवडणुकीच्या निकालाचा परिणाम राज्यसभा निवडणुकीवरही दिसणार आहे. जिथे एकीकडे भारतीय जनता पक्ष (BJP), आम आदमी पार्टी (AAP) आणि समाजवादी पक्षाला (SP) फायदा होणार आहे, तर काँग्रेस (Congress), बहुजन समाज पक्ष (BSP) आणि अकाली दल (Akali Dal) यांना मोठा धक्का बसणार आहे. आकडेवारीवरून समजून घ्या, राज्यसभेत कोण किती सदस्य गमावणार आणि कोणाला फायदा होणार?

या वर्षाच्या अखेरीस राज्यसभेच्या एकूण 75 जागांसाठी निवडणुका होणार आहेत. त्यापैकी 13 जागांसाठी निवडणुकीचे वेळापत्रक जाहीर करण्यात आले आहे. या 13 जागांवर 31 मार्च रोजी द्विवार्षिक निवडणुका होणार आहेत. यामध्ये आसाममधील दोन, हिमाचल प्रदेशातील एक, केरळमधील तीन, नागालँडमधील एक, त्रिपुरामधील एक आणि पंजाबमधील पाच जागांचा समावेश आहे. 

वर्षाच्या अखेरीस उत्तर प्रदेशातील 11, बिहारमधील 5, राजस्थानमधील 4, मध्य प्रदेशातील 3 आणि उत्तराखंडमधील एका जागेसाठीही राज्यसभेच्या निवडणुका होणार आहेत.

राज्यसभेच्या सदस्यांची संख्या संविधानानुसार 250 इतकी निश्चित करण्यात आली आहे. म्हणजे यापेक्षा जास्त सदस्य असू शकत नाहीत. त्यापैकी 238 सदस्यांसाठी निवडणूक घेतली जाते, तर 12 सदस्यांना अध्यक्ष नामनिर्देशित केले जाते. लोकसभा निवडणुकीप्रमाणे, राज्यसभेच्या निवडणुकीत मतदार थेट खासदारांची निवड करत नाहीत, तर राज्याचे आमदार राज्यसभा सदस्यांची निवड करतात.

भाजपला किती जागा मिळणार? (BJP Seats in Rajyasabha)

विधानसभा निवडणुकीच्या निकालानंतर भारतीय जनता पक्षाच्या सदस्यांची संख्या 100 च्या पुढे जाईल. एवढेच नाही तर मित्रपक्षांच्या मदतीने भाजपला आपल्या पसंतीचा अध्यक्ष सहज निवडता आहे. राष्ट्रपतीपदाची निवडणूकही याच वर्षी जुलैमध्ये होणार आहे.

सध्या राज्यसभेत भाजपच्या सदस्यांची संख्या 97 आहे. या निवडणुकांच्या निकालानंतर वर्षअखेरीस ही संख्या 104 पर्यंत वाढेल. तर एनडीए सदस्यांची आकडेवारी पाहिली तर ती 122 पर्यंत वाढू शकते. म्हणजे 243 सदस्यांच्या राज्यसभेत भाजप आणि त्यांच्या सहयोगी पक्षांना बहुमत मिळेल. आतापर्यंत येथे भाजप अल्पमतात होता. अहवालानुसार, भाजपला एकट्या उत्तर प्रदेशमधून राज्यसभेच्या तीन आणि आसाम, हिमाचल प्रदेश, उत्तराखंडमधून चार जागा मिळू शकतात.

आम आदमी पक्षाला किती जागा मिळतील?

या वर्षाच्या अखेरीस होणाऱ्या राज्यसभेच्या निवडणुकीसाठी आम आदमी पक्षाला पाच जागा मिळू शकतात. सध्या आपचे राज्यसभेत तीन खासदार आहेत, जे दिल्लीतून निवडून आलेले आहेत.
पंजाबमध्ये राज्यसभेच्या जागा जिंकल्यानंतर AAP वरच्या सभागृहातील पाचव्या क्रमांकाचा पक्ष बनू शकतो. म्हणजे भाजप, काँग्रेस, तृणमूल काँग्रेस आणि द्रमुकनंतर आपचे नाव येईल.

राज्यसभेसाठी पंजाबमधून दोन वेळा पाच जागांसाठी निवडणूक होणार असून त्यात आधी तीन जागा आणि नंतर दोन जागा.

पंजाबमधून राज्यसभेतून निवृत्त झालेल्या सदस्यांमध्ये काँग्रेसचे प्रताप सिंग बाजवा आणि समशेर सिंग दुलो, अकाली दलाचे सुखदेव सिंग धिंडसा आणि नरेश गुजराल आणि भाजपचे एस मलिक यांचा समावेश आहे.

अकाली दलातील बलविंदर सिंग भूंदर आणि काँग्रेसच्या अंबिका सोनी यांचा कार्यकाळ जुलैमध्ये पूर्ण होणार असून या दोन्ही जागा आपच्या खात्यात जाऊ शकतात.

काँग्रेसचे किती नुकसान?

विधानसभा निवडणुकीतील पराभवानंतर काँग्रेसला सर्वाधिक फटका बसणार आहे. काँग्रेसचे सध्या राज्यसभेत 34 खासदार आहेत, जे वर्षाच्या अखेरीस केवळ 27 वर येतील.

इतर पक्षांचे काय?

सध्या राज्यसभेत सुखदेवसिंग धिंडसा आणि नरेश गुजराल अकाली दलाचे सदस्य आहेत.
पंजाब निवडणुकीतील दारुण पराभवानंतर आता अकाली दलाकडे खासदारांना पुन्हा राज्यसभेवर पाठवण्याची आकडेवारी नाही. अशा परिस्थितीत वरच्या सभागृहात अकाली सदस्य नसण्याची ही पहिलीच वेळ असेल.

यूपी निवडणुकीत बसपाला केवळ एक जागा मिळाली आहे. त्याचा परिणाम राज्यसभा निवडणुकीतही दिसून येईल. सध्या राज्यसभेत बसपचे दोन सदस्य आहेत. या वर्षाच्या अखेरीस एकच जागा शिल्लक राहणार आहे.

यूपीमध्ये राज्यसभेच्या 11 जागांसाठी निवडणूक होणार आहे. यामध्ये भाजपसोबत समाजवादी पक्षालाही फायदा होऊ शकतो.

निवडणुकीचे पूर्ण वेळापत्रक?

निवडणूक आयोगाने राज्यसभेच्या जागांसाठी 7 मार्चला निवडणुका घेण्याची घोषणा केली होती, मात्र आता 14 मार्चला त्यासाठी अधिसूचना जारी केली जाणार आहे. 21 मार्चपर्यंत उमेदवारी अर्ज भरले जातील. 22 मार्च रोजी उमेदवारी अर्जांची छाननी होणार असून 24 मार्चपर्यंत उमेदवारी अर्ज मागे घेता येणार आहेत. 31 मार्च रोजी मतदान आणि मतमोजणी होणार असून त्यानंतर 2 एप्रिलपर्यंत निवडणूक प्रक्रिया पूर्ण होईल.