Diabetes चं नवं रुप! टाइप 1- 2 प्रमाणेच टाइप 1.5 डायबिटीस, अनेकदा होते चुकीची ट्रिटमेंट

सर्वाधिक प्रमाणात होणाऱ्या आजारांमध्ये मधुमेह देखील आहे. डायबिटिस हा दिवसेंदिवस गंभीर आजार होत चालला आहे. अगदी तरुणांपासून ते ज्येष्ठ मंडळींपर्यंत अनेकजण या आजाराच्या विळख्यात अडकलं आहे. असं असताना आतापर्यंत टाइप 1 आणि टाइप 2 डायबिटिसवर उपचार सुरु असताना नवीन टाइप समोर आला आहे. डायबिटिसवर 1.5 हा टाइप असल्याचं समोर आळा आहे. 

टाइप 1.5 डायबिटिस एक असा प्रकार आहे ज्यामध्ये टाइप 1 आणि टाइप 2 या दोघांसारखा आहे. मात्र कायमच यावर चुकीचा उपचार केला जातो. वयस्कर व्यक्तींमध्ये अव्यक्त ऑटोइम्युन मधुमेहाच्या रुपात हा आढळतो. आयकॉनिक अमेरिकन पॉप बँड NSYNC मधील भूमिकेसाठी प्रसिद्ध असलेल्या लान्स बासने अलीकडेच उघड केले की, त्याला हा आजार आहे. ज्यानंतर अनेक लोकांना या टाइप 1.5 या मधुमेहाची जाणीव झाली. तर, टाइप 1.5 मधुमेह म्हणजे काय? आणि त्याचे निदान आणि उपचार कसे केले जातात?

डायबिटिसचा प्रकार 

मधुमेह मेल्तिस हा आपल्या रक्तातील ग्लुकोज (साखर) पातळी सामान्यपेक्षा जास्त झाल्यावर उद्भवणाऱ्या परिस्थितींचा समूह आहे. प्रत्यक्षात 10 पेक्षा जास्त प्रकारचे मधुमेह आहेत, परंतु सर्वात सामान्य प्रकार 1 आणि प्रकार 2 आहेत.

प्रकार 1 मधुमेह

टाइप 1 मधुमेह ही एक स्वयंप्रतिकार स्थिती आहे जिथे शरीराची रोगप्रतिकारक यंत्रणा स्वादुपिंडातील पेशींवर हल्ला करते आणि हार्मोन इन्सुलिन नष्ट करते. त्यामुळे इन्सुलिनची निर्मिती फार कमी होते किंवा अजिबात होत नाही. रक्तातून ग्लुकोज आपल्या पेशींमध्ये उर्जेसाठी वापरण्यासाठी इन्सुलिन महत्त्वाचे आहे, म्हणूनच टाइप 1 मधुमेह असलेल्या लोकांना दररोज इन्सुलिन औषधाची आवश्यकता असते. टाइप 1 मधुमेह सहसा लहान मुलांमध्ये किंवा प्रौढांमध्ये दिसून येतो.

प्रकार 2 मधुमेह

टाइप 2 मधुमेह ही स्वयंप्रतिकार समस्या नाही. उलट, असे घडते जेव्हा शरीराच्या पेशी कालांतराने इन्सुलिनला प्रतिरोधक बनतात आणि स्वादुपिंड या प्रतिकारावर मात करण्यासाठी पुरेसे इंसुलिन तयार करू शकत नाही. टाइप 1 मधुमेहाच्या विपरीत, टाइप 2 मधुमेह असलेले लोक काही इंसुलिन तयार करण्यास सक्षम असतात. प्रकार 2 प्रौढांमध्ये अधिक सामान्य आहे परंतु मुलांमध्ये आणि तरुणांमध्ये वाढत्या प्रमाणात दिसून येतो. व्यवस्थापनामध्ये वर्तणुकीतील बदल जसे की, पोषण आणि शारीरिक क्रियाकलाप तसेच औषधे आणि इंसुलिन थेरपी यांचा समावेश असू शकतो.

प्रकार 1.5 मधुमेह

टाइप 1 मधुमेहाप्रमाणे, टाइप 1.5 तेव्हा होतो जेव्हा रोगप्रतिकारक यंत्रणा स्वादुपिंडाच्या पेशींवर हल्ला करते जे इंसुलिन तयार करतात. परंतु 1.5 प्रकार असलेल्या लोकांना सहसा इन्सुलिनची त्वरित गरज नसते कारण त्यांची स्थिती अधिक हळूहळू विकसित होते. टाइप 1.5 मधुमेह असलेल्या बहुतेक लोकांना निदान झाल्यापासून पाच वर्षांच्या आत इन्सुलिन वापरावे लागेल, तर टाइप 1 असलेल्या लोकांना सामान्यतः निदानानंतर त्याची आवश्यकता असते.

टाइप 1.5 मधुमेहाचे निदान साधारणपणे 30 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांमध्ये केले जाते, शक्यतो या स्थितीच्या मंद प्रगतीमुळे. हे टाइप 1 मधुमेहाच्या नेहमीच्या निदान वयापेक्षा जास्त आहे परंतु टाइप 2 साठी नेहमीच्या निदान वयापेक्षा कमी आहे. टाइप 1.5 मधुमेह आनुवंशिक आणि स्वयंप्रतिकार जोखीम घटक टाइप 1 मधुमेहाप्रमाणेच विशिष्ट जनुक प्रकारांसह सामायिक करतो. तथापि, पुराव्यांवरून असेही दिसून आले आहे की ते सामान्यतः टाइप 2 मधुमेहाशी संबंधित असलेल्या लठ्ठपणा आणि शारीरिक निष्क्रियता यासारख्या जीवनशैलीच्या घटकांमुळे प्रभावित होऊ शकतात.

लक्षणे काय आहेत 

टाइप 1.5 मधुमेहाची लक्षणे लोकांमध्ये मोठ्या प्रमाणात बदलतात. काहींना कोणतीही लक्षणे दिसत नाहीत. परंतु सामान्यतः, लोकांना खालील लक्षणे दिसू शकतात:

* जास्त तहान लागणे
* वारंवार लघवी होणे
* थकवा जाणवणे
* अंधुक दृष्टी
* कष्ट न करता वजन घटते

 रक्तातील साखरेची पातळी सामान्य श्रेणीत ठेवण्यासाठी टाइप 1.5 मधुमेहावर सुरुवातीला औषधोपचार केला जातो. त्यांच्या ग्लुकोज नियंत्रणावर आणि ते वापरत असलेल्या औषधांवर अवलंबून, टाइप 1.5 मधुमेह असलेल्या लोकांना दिवसभर नियमितपणे त्यांच्या रक्तातील ग्लुकोजच्या पातळीचे निरीक्षण करण्याची आवश्यकता असू शकते.

जेव्हा रक्तातील साखरेची सरासरी पातळी सामान्य मर्यादेपेक्षा जास्त वाढते, अगदी औषधे घेऊनही, उपचार इन्सुलिनकडे जाऊ शकतात. तथापि, टाइप 1.5 मधुमेहासाठी सर्वत्र मान्यताप्राप्त व्यवस्थापन किंवा उपचार धोरणे नाहीत. लान्स बास म्हणाले की त्यांना सुरुवातीला टाइप 2 मधुमेहाचे निदान झाले होते, परंतु नंतर कळले की, त्यांना खरोखर टाइप 1.5 मधुमेह आहे. हे पूर्णपणे असामान्य नाही. प्रकार 1.5 मधुमेहाच्या अंदाजे 5-10% प्रकरणांमध्ये टाइप 2 मधुमेह म्हणून चुकीचे निदान केले जाते.