महिलांनो तुमच्यासाठी! नॉर्मल डिलीव्हरीनंतर टाके पडलेल्या नाजूक भागावरील त्वचेची काळजी कशी घ्यावी?

योनी आणि गुदद्वारातील नाजूक भागाला पेरिनियम म्हणतात. प्रसूतीनंतर पेरिनियममध्ये वेदना आणि अस्वस्थता याला प्रसूतिपश्चात ‘पेरिनल वेदना’ म्हणतात. सामान्य प्रसूतीदरम्यान, बहुतेक स्त्रियांना पेरिनियमच्या भागावर दाब आणि स्ट्रेचिंग असते. पुण्यातील प्रसूती आणि स्त्रीरोग तज्ज्ञ डॉ पद्मा श्रीवास्तव यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, जेव्हा बाळाचे डोके योनिमार्गातून बाहेर येते तेव्हा डॉक्टर पेरिनियम मध्ये एक लहान चीर (कट) देऊन  बाळाचे डोके बाहेर काढलं जातं. नंतर या कट असलेल्या जागेवर टाके टाकले जातात, पण बरे होईपर्यंत या भागात दुखत असते.

पेरिनिअल टिअर ( व्हजायनल टिअर) त्यांच्या आकार आणि जखमेवर आधारीत असतो आणि त्यानुसार त्याचं वर्गीकरण केले जाते: 

त्वचा कट होण्याला ४ प्रकारात विभागली जाऊ शकते.

प्रथम श्रेणी- त्वचेचं कट होणं इतकं किरकोळ असू शकतं की, त्यावर कोणतेही उपचार न करता ते स्वतः बरं होतं. ह्यामध्ये पेरिनियमचे कट होणं जास्त गंभीर नसते आणि फक्त योनिमार्गाच्या बाहेरील थरांचा समावेश असतो. अशावेळी टाके घालावे लागत नाहीत आणि ते लवकर बरे होतात.

द्वितीय श्रेणी- त्वचेचे हे कट खोलवर जातात. ह्यासाठी त्वचेच्या थरांवर टाके घालणे आवश्यक आहे. ते साधारणतः काही आठवड्यांच्या कालावधीत बरे होतात

तृतीय श्रेणी- त्वचेचं कट होणं अधिक तीव्र असते आणि गुदद्वाराजवळील ऊती आणि स्नायूंच्या सखोल गुदद्वाराजवळील स्नायू (गुद्द्वार भोवतीच्या स्नायू) पर्यंत पसरते. त्यांना अनिवार्यपणे टाके आवश्यक आहेत आणि काही महिन्यांपर्यंत वेदना होऊ शकते. 

चौथी श्रेणी- ह्या श्रेणीत त्वचेचं कट होणं गंभीर स्वरूपाचे असते जे गुद्द्वार आणि खाली असलेल्या ऊतींच्या सभोवतालच्या स्नायूंमध्ये जाऊन गुदाशय पर्यंत जातं. ही कट झालेली त्वचा शिवण्यासाठी तुम्हाला लहान शस्त्रक्रियेची आवश्यकता भासू शकते. 

पेरिनिअल टीअरचा बरं होण्याचा कालावधी हा त्याच्या तीव्रतेनुसार बदलतो. अधिक खोलवर झालेला कट बरा होण्यासाठी दीर्घ कालावधीची आवश्यकता भासते. हे छेद बरे होण्यासाठी किमान 2 ते 3 महिने लागू शकतात. या नाजूक भागाचे संरक्षण करण्यासाठी आणि संक्रमण टाळण्यासाठी व्हजायनल टिअर्सचे व्यवस्थापन करणे अत्यावश्यक आहे. 

घरच्या घरी कशी काळजी घ्याल?

हॉट कॉम्प्रेसची थेरेपी: हे लवकर बरे होण्यास मदत करेल. प्रसूतीदरम्यान पेरिनियमला हॉट कॉम्प्रेस थेरेपी तेथील मऊ ऊतींना आराम देतात.

वैयक्तिक स्वच्छता राखा: योनीमार्ग कोमट पाण्याने धुण्याची खात्री करा आणि तेथे केमिकलयुक्त उत्पादने वापरणे टाळा.

कोल्ड कॉम्प्रेससाठी थेरेपी: स्वच्छ पाणी किंवा थंड पॅक वापरल्याने सूज आणि अस्वस्थता कमी होण्यास मदत होईल.

योग्य कपडे परिधान करा: सुती कपड्यांचा वापर करा.जीन्ससारखे घट्ट कपडे घालणे टाळा, कारण ते योनीमार्गावरील त्वचेवर आणखी ताण वाढवू शकतात आणि बरे होण्यास विलंब होऊ शकतो.

अतिव्यायाम टाळा: तुमच्या नाजूक भागावर ताण येईल असा व्यायाम करणे. या भागावर ताण आल्यास वेदना वाढू शकतात.

बसताना सतर्क राहा: बसताना मऊ आणि आरामदायी उशी वापरा. जर तुम्ही कोणतीही क्रिम वापरत असाल तर तज्ञांचा सल्ला आवश्यक घ्या.

सिट्झ बाथ उपयुक्त ठरू शकते: मिठाच्या पाण्याच्या आंघोळीने लवकर बरे होण्यास मदत होते. मीठ खुल्या जखमेत तयार होणारे बॅक्टेरिया नष्ट करते, ते योनीमार्ग जलद कोरडे करते आणि बरे होण्याच्या प्रक्रियेला गती देते. परिसर स्वच्छ आणि कोरडा ठेवण्याचा प्रयत्न करा. नाजूक भागावरी त्वचा जास्त घासली जाणार नाही याची खात्री करा.

स्टूल सॉफ्टनर वापरायला विसरु नका: खोलवर असलेल्या छेदामुळे मलविसर्जनास अडथळे निर्माण होऊ शकतात. जर तुम्हाला मल विसर्जनादरम्यान ताण येत असेल तर डॉक्टरांनी सुचवलेले औषधोपचार करणे योग्य राहील.