'तंत्रज्ञानाचा माणसाशी घनिष्ठ संबंध, पण, आधी माणसाला समजून घेणं गरजेचं' - डॉ. सुभाष चंद्रा

हैदराबाद : राज्यसभा खासदार डॉ. सुभाष चंद्रा ( Subhash Chandra ) यांनी आयआयआयटी हैदराबाद ( IIIT Hyderabad ) येथे 'टेक फ्युचर ऑफ मीडिया आणि मूव्हीज' या विषयावरील चर्चासत्रादरम्यान आयआयआयटीच्या विद्यार्थ्यांशी संवाद साधला. 1990 च्या दशकात झी टीव्ही सुरू केल्यापासून तंत्रज्ञान आमूलाग्र बदलले आहे, असे ते यावेळी म्हणाले.

तंत्रज्ञानाचे माणसाशी घट्ट नाते आहे. पण, त्यासाठी आधी त्या व्यक्तीला समजून घेणे आवश्यक आहे. मनुष्य तीन अवस्थेत राहतो असे वेदांतात सांगितले आहे. एक जागे रहाण्याचा, दुसरा टप्पा स्वप्न पाहण्याचा आणि तिसरा टप्पा असतो तो झोपण्याचा. जेव्हा एखादी व्यक्ती झोपलेली असते. त्यावेळी ती मेलेल्या माणसासारखा असतो. जसे चांगले आणि वाईट एकत्र जातात. त्याचप्रमाणे तंत्रज्ञानाचा वापर चांगल्या आणि वाईट कृतींसाठीही होऊ शकतो. त्यामुळे तंत्रज्ञानाचा वापर चांगल्यासाठी केला जात असला तरी त्याचा वापर वाईटासाठीही होऊ शकतो, असे सुभाष चंद्रा यांनी यावेळी सांगितले. 

गांधीजींनी गावांच्या बळावर काम केले

महात्मा गांधी यांना अपेक्षित होते तसे आजचे संविधान नाही. गांधीजींच्या स्वराज्याचा अर्थ गावपातळीवर राज्यकारभाराचा ताबा देणे असा होता, असे गांधी यांनी म्हटल्याचे मी एके ठिकाणी वाचले होते. तर, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी एकदा संविधान सभेत म्हटले होते की, आम्ही जनतेला कसले संविधान देत आहोत. अशा केंद्रीय राजवटीसाठी आपण स्वातंत्र्यासाठी लढलो नाही, याची आठवण सुभाष चंद्रा यांनी उपस्थितांना दिली.

डॉ. सुभाषचंद्र यांच्या संवादातील मोठ्या गोष्टी

इतिहासात अशा अनेक गोष्टी आहेत ज्यांचा वास्तवाशी संबंध नाही. याचे उदाहरण म्हणजे महाराणा प्रताप यांचा मुघलांशी झालेल्या युद्धात पराभव झाला असे म्हणतात. पण ते खरे नाही. संशोधन केले असता असे आढळून आले की महाराणा प्रताप यांनी मुघलांचा पराभव केला होता. याचे ऐतिहासिक पुरावे जोधपूर विद्यापीठ आणि त्यावर संशोधन करणाऱ्या इतर लोकांना माहीत आहेत.

इंदिरा गांधी पंतप्रधान असत्या तर झी टीव्ही सुरू झाला नसता

इंदिरा गांधी त्यावेळी जर भारताच्या पंतप्रधान असत्या तर झी टीव्ही कधीच सुरू झाला नसता. झी टीव्ही सुरू झाला नसता तर आज भारतात सुमारे 563 टीव्ही चॅनेल आहेत ज्यामध्ये सुमारे 12 दशलक्ष लोक काम करतात. ते काहीच झाले नसते हे मी माझ्या पुस्तकात लिहिले आहे असे डॉ. सुभाष चंद्रा म्हणाले.

OTT हे वितरणाचे नवीन माध्यम आहे

सुभाष चंद्रा यांनी ओटीटीच्या भविष्याबद्दल बोलताना सांगितले की त्याला 'ओव्हर द टॉप' म्हणतात. बदलत्या परिस्थितीतही टीव्ही चॅनेल्स अधिक बळकट आहेत. त्यावर येणाऱ्या बातम्या त्यांचा मजकूर हा पूर्वीपेक्षा अधिक ठळक दिसतो. ते बातम्या वितरणाचे नवे माध्यम आहे. त्यामुळे ओटीटी आल्यानंतर जुन्या गोष्टींचे काय होणार या प्रश्नाच्या उत्तरात तंत्रज्ञानामुळे स्वरूप बदलणे निश्चितच आहे पण गोष्टी समांतर चालत राहतील असे म्हणता येईल.

ओटीटी, चित्रपटगृहे भविष्यातही एकत्र चालतील. OTT मधील अतिरिक्त वैशिष्ट्य म्हणजे सामग्री नियंत्रित करणे. एक काळ असा होता की लोक व्हीसीआरमध्ये चित्रपट बघायचे. आता आम्ही OTT वर लाइव्ह चालू असताना ते नियंत्रित करून चित्रपट पहातो. तंत्रज्ञानाच्या मदतीने नवनवीन कल्पना निर्माण करता येतात. आज प्रसूतीसाठी ड्रोनचा वापर केला जात आहे. वय कमी करण्याचे तंत्रही उपलब्ध होत आहे. तंत्रज्ञानाचे फायदे आणि तोटे दोन्ही आहेत, असे सुभाष चंद्रा यांनी आपल्या भाषणात सांगितले.