Prev
Next

દેશના સૌથી મોટા રાજકીય પરિવારની વાત, કેવી રીતે કુટુંબમાં થયા બે ભાગલા

જેવિયર મોરો લખે છે- 'રાત્રે 11 વાગ્યા હતા જ્યારે મેનકા અડધી ઊંઘમાં અને અડધા મૂંઝાયેલા બે વર્ષના વરુણને હાથમાં પકડીને બહાર આવી. તે તેની બહેન સાથે કારમાં બેી ગઈ. આ રાજકીય અને પારિવારિક ઘટનાના દરેક પાસાઓને કેપ્ચર કરતી ફોટોગ્રાફરોની ચમક ચમકી રહી હતી. આ રાતની વાર્તા બીજા દિવસે સવારે દેશભરના અખબારોની હેડલાઇન્સમાં હતી.

Last Updated: Jan 24, 2023, 01:33 PM IST

Trending Photos

દેશના સૌથી મોટા રાજકીય પરિવારની વાત, કેવી રીતે કુટુંબમાં થયા બે ભાગલા

Sanjay Gandhi Maneka Gandhi love story: રાજનીતિમાં પક્ષ બદલવો એ નવી વાત નથી, પરંતુ જ્યારે દેશના સૌથી મોટા રાજકીય પરિવારની વાત આવે છે ત્યારે તમામનું ધ્યાન જતું રહે છે. છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી વરુણ ગાંધીના કોંગ્રેસમાં પ્રવેશ અંગે અટકળો ચાલી રહી હતી, પરંતુ રાહુલનું નિવેદન 40 વર્ષથી પરિવારના બે ધ્રુવોના જોડાણની શક્યતાઓ પર બ્રેક લગાવી રહ્યું છે. શું તમે જાણો છો કે 40 વર્ષ પહેલાં તે રાત્રે શું થયું હતું?

દેશનો સૌથી મોટો રાજકીય પરિવાર એટલે કે ગાંધી પરિવાર માત્ર કોંગ્રેસમાં જ નહીં પરંતુ ભાજપમાં પણ રાજકીય પ્રભાવ ધરાવે છે. જ્યારે સોનિયા ગાંધી, રાહુલ ગાંધી અને પ્રિયંકા ગાંધી કોંગ્રેસ પાર્ટી પર મજબૂત પકડ ધરાવે છે, ત્યારે ગાંધી પરિવારની નાની વહુ મેનકા ગાંધી અને તેમના પુત્ર વરુણ ગાંધી ભાજપના સાંસદ છે. કેટલાક સમયથી વરુણ ગાંધી કોંગ્રેસમાં જોડાશે તેવી અટકળો ચાલી રહી હતી.

હવે આ અંગે રાહુલ ગાંધીનું  નિવેદન સામે આવ્યું છે. રાહુલ ગાંધીએ પંજાબમાં પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં કહ્યું- 'હું તેમને મળી શકું છું, ગળે લગાવી શકું છું પરંતુ મારી વિચારધારા તેમની વિચારધારા સાથે મેળ ખાતી નથી. મારી વિચારધારા એવી છે કે હું ક્યારેય RSS કાર્યાલયમાં જઈ શકતો નથી.

કેવી રીતે કુટુંબમાં બે ભાગલા - બે પક્ષોમાં વિભાજિત થયું?
આખરે એક જ રાજકીય પરિવારના બે ધ્રુવો કેવી રીતે બન્યા? 28 માર્ચ, 1982ની રાત્રે એવું શું બન્યું કે જેણે દેશના સૌથી મોટા રાજકીય પરિવારને બે ધ્રુવોમાં વહેંચી દીધો? એક સમયે એક જ પરિવારનો ભાગ, રાહુલ અને વરુણ ગાંધીનું બાળપણ એક જ આંગણે વીત્યું હતું. પૂર્વ વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીના મોટા પુત્ર રાજીવ ગાંધીના પુત્ર રાહુલ ગાંધીનો જન્મ 19 જૂન 1970ના રોજ થયો હતો જ્યારે સંજય ગાંધીના પુત્ર વરુણ ગાંધીનો જન્મ 13 માર્ચ 1980ના રોજ થયો હતો. બંને પરિવાર એક જ આંગણામાં સાથે રહેતા હતા.

વાસ્તવમાં તણાવની કહાની જાન્યુઆરી 1980માં શરૂ થાય છે જ્યારે ઈન્દિરા ગાંધી ફરી વડાપ્રધાન બન્યા હતા. પરિવાર 1, સફદરજંગ રોડ ખાતેના વડા પ્રધાનના નિવાસસ્થાને શિફ્ટ થયો હતો. પરંતુ ડિસેમ્બર 1980માં એક વિમાન દુર્ઘટનામાં સંજય ગાંધીના મૃત્યુ પછી બધું બદલાઈ ગયું. તે સમયે મેનકાની ઉંમર માંડ 25 વર્ષની હશે. સંજયનો વારસો રાજીવના હાથમાં જતો હતો. ઈન્દિરા અને મેનકા નાની-નાની વાત પર લડતા હતા. ખુશવંત સિંહે પોતાની આત્મકથામાં લખ્યું છે કે 'અણબનાવ એટલો વધી ગયો કે બંને માટે એક છત નીચે સાથે રહેવું મુશ્કેલ થઈ ગયું. મેનકાએ 1982માં વડાપ્રધાન આવાસ છોડી દીધું હતું.

તે રાતની વાર્તા
છેવટે, આ રાજકીય પરિવારના તૂટવાની કહાની શું છે, 40 વર્ષ પહેલા તે રાત્રે શું થયું હતું જ્યારે મેનકા ગાંધી અચાનક મધરાતે તેમના બે વર્ષના પુત્ર વરુણ ગાંધીને બાહોમાં લઈને ઈન્દિરા ગાંધીના ઘરેથી નીકળી ગયા હતા. તે 28 માર્ચ 1982ની રાત હતી...

સ્પેનિશ લેખક જેવિયર મોરો પોતાના પુસ્તક ધ રેડ સાડીમાં લખે છે- 'ખરેખર, વિમાન દુર્ઘટનામાં સંજય ગાંધીના મૃત્યુ પછી, રાજનીતિમાં રસ ન ધરાવતા રાજીવ ગાંધીને ઇન્દિરા ગાંધી દ્વારા પ્રમોટ કરવામાં આવી રહ્યા હતા, જે સંજય ગાંધીના પત્ની મેનકા ગાંધી સહન ન કરી શક્યા. છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી મેનકાએ ઈન્દિરા સામે ઘણી વખત પોતાની નારાજગી વ્યક્ત કરી હતી. ઈન્દિરા ગાંધી વડાપ્રધાન હતા અને તેઓ વિદેશ પ્રવાસે ગયા હતા. આ દરમિયાન મેનકાએ લખનૌમાં તેમના સમર્થકો સાથે બેઠક યોજી હતી, જેના વિશે ઈન્દિરા ગાંધીએ મેનકાને પહેલાથી જ ચેતવણી આપી દીધી હતી. ઈન્દિરા ગાંધીએ મેનકાનું આ પગલું ગાંધી પરિવારની લાલ લાઇનને પાર કરીને લીધું હતું.

જેવિયર મોરો લખે છે- 'ઇન્દિરા ગાંધી 28 માર્ચ 1982ની સવારે લંડનથી પરત ફર્યા હતા. જ્યારે મેનકા તેમનું અભિવાદન કરવા ગયા તો ઈન્દિરાએ તેમની વાત કાપીને કહ્યું- આ વિશે પછી વાત કરીશું. મેનકા તેમના રૂમમાં બેસી રહયા હતા. ઘણા સમય પછી એક નોકરે તેનો દરવાજો ખખડાવ્યો, મેનકાએ કહ્યું - અંદર આવો. તે ભોજન લઈને રૂમમાં આવ્યો અને કહ્યું - શ્રીમતી ગાંધી નથી ઈચ્છતા કે તમે પરિવારના બાકીના સભ્યો સાથે જમવા બેસો. એક કલાક પછી તે ફરી આવ્યો અને કહ્યું- વડાપ્રધાન હવે તમને મળવા માંગે છે.

કોરિડોરમાંથી પસાર થતી વખતે મેનકાના પગ ધ્રૂજતા હતા. છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી ચાલી રહેલો તણાવ ચરમસીમાએ પહોંચી ગયો હતો. સત્યનો સામનો કરવાનો સમય આવી ગયો હતો. જ્યારે તેઓ રૂમમાં ગયા તો ત્યાં કોઈ નહોતું. થોડા સમય પછી, ઇન્દિરાજી અચાનક સામે આવ્યા અને ગુસ્સે થયા હતા. તેમની સાથે ધીરેન્દ્ર બ્રહ્મચારી અને આર. કે. ધવન હતા કદાચ તે વાતચીત દરમિયાન તેમને સાક્ષી તરીકે રાખવા માંગતા હતા. તેમણે બેફામપણે કહ્યું- તમે તરત જ આ ઘરમાંથી નીકળી જાઓ.. મેનકાએ એ પૂછ્યું- મેં એવું તો શું કર્યું? તમે જ તેને ઓકે કર્યો હતો.

જેવિયર મોરોના પુસ્તકમાં આ સમગ્ર ઘટનાનો ઉલ્લેખ છે. વાસ્તવમાં આ વાતચીત એ પુસ્તકની હતી જે મેનકા સંજય ગાંધી વિશે લખી રહી હતી અને ઈન્દિરાએ તેનું શીર્ષક, સામગ્રી અને ફોટો બદલવા કહ્યું હતું. પરંતુ મેનકાએ તેને પોતાની રીતે રાખ્યું.

જેવિયર મોરો એ દિવસની ઘટનાઓ પર આગળ લખે છે- 'ઇન્દિરાએ કહ્યું- મેં તમને લખનૌમાં બોલવાનું ના કહ્યું હતું પણ તમે તમારું પોતાનું કામ કર્યું. અહીંથી નીકળી જાવ, આ જ ક્ષણે આ ઘર છોડી દો, તમારી માતાના ઘરે પાછા જાઓ. મેનકાએ પહેલા કહ્યું કે હું આ ઘર છોડવા માંગતી નથી. પછી ઈન્દિરાનું કડક વલણ જોઈને મેનકાએ કહ્યું - મને વસ્તુઓ સેટ કરવા માટે થોડો સમય જોઈએ છે? ઈન્દિરા ગુસ્સે થયા હતા, તેમણે સ્પષ્ટ કહ્યું - તમારી પાસે ઘણો સમય હતો, તમે અહીંથી ચાલ્યા જાઓ. તમારો માલસામાન વગેરે મોકલી દેવામાં આવશે. તમે અહીંથી કોઈ સામાન નહીં લઈ જશો.'

મેનકાએ પોતાને રૂમમાં બંધ કરીને તેની બહેન અંબિકાને બોલાવી. જે કંઈ બન્યું તેની માહિતી આપી અને ઝડપથી અહીં આવવા કહ્યું. અંબિકાએ આ બધું પરિવારના મિત્ર અને પત્રકાર ખુશવંત સિંહને કહ્યું અને પત્રકારોને તાત્કાલિક વડા પ્રધાનના નિવાસસ્થાને મોકલવા વિનંતી કરી. રાત્રે 9 વાગ્યે, ફોટોગ્રાફરો, પત્રકારો, વિદેશી પત્રકારોનું એક મોટું જૂથ વડા પ્રધાનના નિવાસ 1, સફદરજંગ રોડની બહાર એકત્ર થયું. બહાર પોલીસ ટુકડીઓ તૈનાત કરવામાં આવી હતી.

અંબિકા મેનકાના રૂમમાં પહોંચી. તે પોતાનો સામાન સૂટકેસમાં ભરી રહી હતી. ત્યારે જ ઈન્દિરા રૂમમાં આવી અને કહ્યું- તુરંત જ બહાર નીકળો, મેં તમને કહ્યું હતું કે તમારી સાથે કંઈ ન લઈ જાઓ. મેનકાની બહેન અંબિકાએ વિરોધ કર્યો અને કહ્યું કે આ ઘર સંજયની પત્ની મેનકાનું પણ છે. ઈન્દિરાએ બેફામપણે કહ્યું કે આ ભારતના વડા પ્રધાનનું નિવાસસ્થાન છે અને તરત જ બહાર જવાનું કહીને તેઓ તેમના રૂમમાં ગયા. ધીરેન્દ્ર બ્રહ્મચારી અને આર. કે. ધવન એક રૂમમાંથી બીજા રૂમમાં મેસેન્જર તરીકે કામ કરતા હતા. આ બધું લગભગ બે કલાક ચાલ્યું. પ્રેસની નજર પીએમના નિવાસસ્થાન પર હતી.

જેવિયર મોરો પોતાના પુસ્તક રેડ સાડીમાં લખે છે- 'સામાન કારમાં રાખવામાં આવ્યો. પછી બે વર્ષના વરુણ ગાંધી પર વાત આવી. ઈન્દિરા તેના બે વર્ષના પૌત્ર અને સંજયની છેલ્લી નિશાની વરુણને કોઈપણ સંજોગોમાં જવા દેવા તૈયાર ન હતી અને મેનકા વરુણ વિના જવા તૈયાર ન હતી. તરત જ ઈન્દિરાના પ્રિન્સિપલ સેક્રેટરી પીસી એલેક્ઝાન્ડરને બોલાવવામાં આવ્યા. તેમણે ઈન્દિરાને સમજાવવાની કોશિશ કરી કે પુત્ર પર માતાના કાયદાકીય અધિકારો સાબિત થશે. મધ્યરાત્રિએ કાનૂની નિષ્ણાત વકીલોને પણ બોલાવવામાં આવ્યા હતા. તેમણે ઈન્દિરાને એ પણ સમજાવવાનો પ્રયાસ કર્યો કે જો વરુણ કોર્ટમાં જશે તો તેની કસ્ટડી મેનકાની તરફેણમાં જશે. છેવટે ઈન્દિરા તૈયાર થઈ ગયા.

જેવિયર મોરો લખે છે- 'રાત્રે 11 વાગ્યા હતા જ્યારે મેનકા અડધી ઊંઘમાં અને અડધા મૂંઝાયેલા બે વર્ષના વરુણને હાથમાં પકડીને બહાર આવી. તે તેની બહેન સાથે કારમાં બેી ગઈ. આ રાજકીય અને પારિવારિક ઘટનાના દરેક પાસાઓને કેપ્ચર કરતી ફોટોગ્રાફરોની ચમક ચમકી રહી હતી. આ રાતની વાર્તા બીજા દિવસે સવારે દેશભરના અખબારોની હેડલાઇન્સમાં હતી.

મેનકા ગાંધીની રાજકીય કારકિર્દી
પરિવાર બે ધ્રુવોમાં વહેંચાઈ ગયો અને રાજકીય ભવિષ્ય પણ. બીજા વર્ષે મેનકા ગાંધીએ અકબર અહેમદ ડમ્પી અને સંજય ગાંધીના અન્ય જૂના સહયોગીઓ સાથે મળીને રાષ્ટ્રીય સંજય મંચ નામની પાર્ટીની રચના કરી. ત્યારબાદ મેનકા ગાંધીએ રાજીવ ગાંધી સામે અમેઠીથી અપક્ષ તરીકે 1984ની લોકસભા ચૂંટણી લડી હતી પરંતુ તેમને હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. આ પછી મેનકા ગાંધી 1988માં જનતા દળમાં જોડાયા. 1989માં તેમણે પીલીભીતથી જનતા દળની ટિકિટ પર ચૂંટણી લડી અને સંસદ સભ્ય બની. મેનકા પીલીભીતથી જનતા દળની ટિકિટ પર 1991ની ચૂંટણી હારી ગયા હતા. આ પછી, 1996 માં તેણીએ બીજી વખત પીલીભીતથી ચૂંટણી લડી અને જીતી. 1998માં મેનકાએ અપક્ષ તરીકે ચૂંટણી લડી અને ફરી જીતી હતી.

ભાજપ સાથે મેનકાની રાજકીય સફર
મેનકા ગાંધીની ભાજપ સાથેની સફર 2004માં શરૂ થઈ હતી. મેનકા ભાજપની ટિકિટ પર પીલીભીતથી ચૂંટણી જીત્યા હતા. ત્યારબાદ 2009માં તે અમલા સીટ પરથી ભાજપની ટિકિટ પર સંસદસભ્ય બન્યા હતા. વરુણ ગાંધી પીલીભીતથી ભાજપની ટિકિટ પર ઉતર્યા અને સંસદ સભ્ય બન્યા. 2013માં વરુણ ગાંધી ભાજપના સૌથી યુવા મહાસચિવ બન્યા હતા. 2014 માં મેનકા ફરીથી પીલીભીતથી બીજેપીની ટિકિટ પર જીત્યા અને વરુણ સુલતાનપુરથી જીતીને સંસદમાં પહોંચ્યા.

વરુણ ગાંધીની રાજકીય કારકિર્દી
વરુણ ગાંધી થોડા સમય માટે ભાજપમાં ફાયર બ્રાન્ડ લીડર તરીકે ઝડપથી ઉભરી આવ્યા હતા. 2017ની યુપી વિધાનસભા ચૂંટણી પહેલા વરુણ ગાંધીએ પણ સીએમ પદ માટે ભરપૂર પ્રયાસ કર્યા હતા. 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં વરુણ ગાંધીને પીલીભીતથી મેનકાની જગ્યાએ ટિકિટ મળી અને વરુણ ફરી સંસદ સભ્ય બન્યા. મેનકા ગાંધી સુલતાનપુરથી સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા હતા. પરંતુ વરુણ ગાંધીની ભાજપ પ્રત્યેની નારાજગી છેલ્લા કેટલાક સમયથી જાણીતી છે. આવી સ્થિતિમાં તેઓ કોંગ્રેસમાં પ્રવેશ કરી શકે છે તેવી અટકળો લગાવવામાં આવી રહી હતી, પરંતુ હવે રાહુલ ગાંધીના બેફામ નિવેદન બાદ આ અટકળો પર પૂર્ણવિરામ લાગી શકે છે.

લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે અમારી Zee News App ડાઉનલોડ કરો, અમારી સાથે જોડાઓ : facebook | twitter | youtube

સમાચાર જગતની પળે પળની માહિતી હવે આંગળીના ટેરવે, તો રાહ કોની જુઓ છો, આજે જ જોડાઈ જાઓ અમારીWhatsApp channel સાથે

Trending news