Property Rules: ભાડુઆત મકાન બથાવી લે તો શું થાય? શું 12 વર્ષ બાદ ખરેખર મિલકત ભાડુઆતની થઈ જાય?

Property Ownership Rules : શું 12 વર્ષ બાદ ખરેખર મિલકત ભાડુઆતની થઈ જાય છે? મકાનમાલિકોના માથે મોટું સકંટ. સામાન્ય રીતે તમે કોઈને કહેતા સાંભળ્યા હશે કે ભાઈ વધારે ટાઈમ સુધી એકના એક ભાડુઆતને મકાનમાં ન રખાય. નહીં તો આપણું મકાન એમનું થઈ જાય. લાંબા સમય સુધી એક જ મકાનમાં ભાડે રહેનાર ભાડુઆત પોતાનો હક્ક કરી લે છે. શું છે આ વાતની સચ્ચાઈ એ પણ જાણીએ. પ્રોપર્ટીના ઓનરશિપ રૂલ મુજબ શું ખરેખર મિલકત 12 વર્ષ બાદ ભાડુઆતની માલિકીની થઈ જાય છે એ સૌથી મોટો સવાલ છે. જેનો જવાબ તમને અહીં જાણવા મળશે.

ભારી પડી શકે છે નાની ભૂલઃ
આવકના વધુ સારા સ્ત્રોત તરીકે મકાન ભાડે આપવું એ શરૂઆતથી જ સારું માનવામાં આવે છે. જેના કારણે જ્યાં પરિવારની આવક વધે છે, ત્યાં ઘરની જાળવણી પણ સરળતાથી થાય છે. પરંતુ કેટલીકવાર નાની ભૂલ પણ ભારે પડી જાય છે અને વ્યક્તિને તેના ઘરેથી હાથ ધોવા પડે છે. આજે અમે તમને કેટલીક એવી કાયદાકીય જોગવાઈઓ વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ, જેના વિશે તમારે વિગતવાર જાણવું જોઈએ.

વાસ્તવમાં ભારતમાં બ્રિટિશ કાળથી 'એડવર્સ પઝેશન રૂલ્સ'નો કાયદો પ્રચલિત છે. આ કાયદા હેઠળ, જો કોઈ ભાડૂઆત અથવા અન્ય કોઈ વ્યક્તિ સતત 12 વર્ષ સુધી કોઈની મિલકતમાં રહેતો હોય અને પોતાનો કબજો ધરાવતો હોય તો ત્યાર બાદ તે એ મિલકત પર પોતે કબજો કરી શકે છે. તો તેને તેના માલિક જાહેર કરી શકાય છે. આવી સ્થિતિમાં મૂળ મકાનમાલિક તે મકાન પરનો પોતાનો હક કાયમ માટે ગુમાવી શકે છે.

ભાડૂઆતને 12 વર્ષ પછી મકાન મળે છે?
આ કાયદા હેઠળ, જો કોઈ અન્ય વ્યક્તિએ શાંતિપૂર્ણ રીતે કોઈ મિલકત પર કબજો કર્યો હોય (સંપત્તિની માલિકીનો 12 વર્ષનો નિયમ) અને તે મૂળ મકાનમાલિકને પણ જાણતો હોય, પરંતુ તે તે કબજો છોડાવવા માટે કોઈ કાનૂની પહેલ ન કરે, તો 12 વર્ષ પછી ભાડૂઆત તે જમીનના વાસ્તવિક માલિક હોવાનો દાવો કરી શકે છે. જો કે આ માટે તેણે ઘણી શરતો પણ પૂરી કરવી પડશે. જેમાં 12 વર્ષ સુધી કોઈપણ અવરોધ વિના તે મકાનમાં રહેવું, તમારા નામ પર હાઉસ ટેક્સની રસીદ, વીજળી અને પાણીના બિલ બતાવવાનો સમાવેશ થાય છે. આ સાથે સાક્ષીઓના સોગંદનામા પણ જરૂરી છે.

મકાનમાલિકોએ સાવચેત રહેવાની જરૂર છે:
કાયદાકીય નિષ્ણાતો કહે છે કે મકાનમાલિકોએ તેમની મિલકત (સંપત્તિની માલિકીનો 12 વર્ષનો નિયમ) ગેરકાયદેસર કબજોથી બચાવવા માટે ખૂબ કાળજી રાખવી જોઈએ. પહેલી વાત એ છે કે કોઈપણ વ્યક્તિને ભાડા પર મકાન આપતી વખતે 11 મહિનાનો ભાડા કરાર કરવો જોઈએ. જ્યારે તે કરાર સમાપ્ત થાય છે, તો પછી એક મહિનાનો ગેપ આપ્યા પછી, ફરીથી 11 મહિનાનો કરાર કરવો જોઈએ. આમ કરવાથી મિલકતના સતત કબજામાં વિરામ તરીકે ગણવામાં આવશે. બીજી રીત એ છે કે તમે સમયાંતરે તમારા ભાડૂતોને પણ બદલી શકો છો.

શું છે સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય?
તાજેતરમાં સુપ્રીમ કોર્ટે એક નિર્ણય આપ્યો હતો, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે મર્યાદા અધિનિયમ 1963 હેઠળ, ખાનગી સ્થાવર મિલકત પર મર્યાદાની વૈધાનિક અવધિ 12 વર્ષ છે, જ્યારે સરકારી સ્થાવર મિલકતના કિસ્સામાં તે 30 વર્ષ છે. આ સમયગાળો કબજાના દિવસથી શરૂ થાય છે. કાયદો તે વ્યક્તિ સાથે છે જેનો 12 વર્ષથી વધુ સમયથી સ્થાવર મિલકત પર કબજો છે. જો તેને 12 વર્ષ પછી તેને ત્યાંથી કાઢી નાખવામાં આવે છે, તો તેને ફરીથી મિલકત મેળવવા માટે મકાન માલિક પર કાયદાકીય કાર્યવાહી કરવાનો અધિકાર છે.

ભાડુઆત બથાવી શકે છે ઘર:
જો તમે ક્યાંક દૂર રહો છો, તો તમારે તમારી મિલકત (સંપત્તિની માલિકીનો 12 વર્ષનો નિયમ) એક કે બે મહિનામાં એકવાર મુલાકાત લેવી જોઈએ કે ત્યાં કોઈ ગેરકાયદેસર અતિક્રમણ થયું છે કે કેમ. જો તમારી મિલકતમાં કોઈ ગેરકાયદેસર રીતે રહેતું જોવા મળે તો તેને બહાર કાઢવા માટે તાત્કાલિક પોલીસ-પ્રશાસનને ફરિયાદ કરવી જોઈએ. જો તમે આ કામમાં ઢીલ રાખશો તો તમે તમારી મિલકતમાંથી હાથ ધોઈ શકો છો, જે તમારા માટે નુકસાનકારક જ બની શકે છે.