Paryushan 2022: આજથી જૈનોના પર્યુષણ પર્વનો પ્રારંભ, શું છે પર્યુષણનો અર્થ? જાણો શું છે તેનું મહત્વ અને ઈતિહાસ

Paryushan 2022: આ વખતે સ્થાનકવાસી અને શ્વેતાંબર જૈન સમાજના મૂર્તિપૂજકોના આત્મશુદ્ધિનો આઠ દિવસીય પર્વાધિરાજ પર્યુષણ પર્વ 24 ઓગસ્ટથી શરૂ થઈ રહ્યો છે. જૈન પર્યુષણ એ વર્ષના સૌથી મહત્વપૂર્ણ જૈન ધાર્મિક અનુષ્ઠાનોમાંનું એક છે. જૈન ધર્મના તહેવારને ભારત અને સમગ્ર વિશ્વમાં તહેવારોનો રાજા કહેવામાં આવે છે. આ વર્ષે જૈન પર્યુષણ બુધવાર, 24 ઓગસ્ટથી એટલેકે, આજથી શરૂ થશે અને 31 ઓગસ્ટના રોજ સમાપ્ત થશે, શ્વેતાંબર જૈનો માટે અને દિગંબર જૈનો માટે, તે બુધવાર, 31 ઓગસ્ટ 2022 ના રોજ શરૂ થશે. આ દરમિયાન શહેરમાં 40 સ્થળોએ 200થી વધુ સાધુ-મુનિઓની હાજરીમાં સમાજના લોકો કર્મોના નિર્જરા માટે ઉમટશે. આ પ્રસંગે સંતોની ઉપસ્થિતિમાં યોજાનાર સામૂહિક આરાધનામાં દેશના વિવિધ ભાગોમાંથી ગુરુભક્તો આવશે.આ પ્રસંગે તીર્થંકર ભગવાન મહાવીર જન્મવચન સમારોહ ઉજવાશે.

સૌથી પહેલાં એ જાણીએ કે આ પર્યુષણ શું છે?
પર્યુષણ એ ક્ષમાનો તહેવાર છે, પર્યુષણનો શાબ્દિક અર્થ છે 'પાલન કરવું' અથવા 'એકસાથે આવવું'. દર વર્ષે ભાદ્રપદ મહિનામાં પર્યુષણ મનાવવામાં આવે છે. આ તહેવાર તેજસ્વી પખવાડિયાના પાંચમા અને ચૌદમા દિવસની વચ્ચે થાય છે, જે સમયગાળો હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ શુક્લ પક્ષ કહેવાય છે. આ ઉત્સવનો અંતિમ ધ્યેય આત્મા માટે નિર્વાણ અથવા મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાનો છે. જૈન સાધુઓ અને સાધ્વીઓ પણ તેમની મુસાફરી બંધ કરે છે અને આ દિવસો દરમિયાન સમુદાય સાથે રહેવાનું પસંદ કરે છે. તેઓ સ્થાનિકોને આધ્યાત્મિક શાણપણના માર્ગ પર માર્ગદર્શન આપે છે અને તેમને તેમનું જ્ઞાન આપે છે. સામાન્ય રીતે, શ્વેતાંબર જૈનો આઠ દિવસ સુધી ઉત્સવ ઉજવે છે, જ્યારે દિગંબર જૈનો દસ દિવસ સુધી પર્યુષણનું પાલન કરે છે. ઉત્સવને સઘન અભ્યાસ, પ્રતિબિંબ અને શુદ્ધિકરણના સમય તરીકે લેવામાં આવે છે. દિગંબર જૈનો પર્યુષણ પર્વને દસલક્ષણ પર્વ સાથે સંબોધે છે. જૈન સમાજમાં ઉપવાસનું મહત્વ સૌથી વધુ છે, કારણ કે તે માનવ શરીરને શુદ્ધ કરે છે અને દુન્યવી લાલચથી અલિપ્ત રહેવામાં મદદ કરે છે.

પર્યુષણનું શું છે મહત્વ:
આ તહેવારનો ઉદ્દેશ્ય તમામ નકારાત્મક વિચારો, ઉર્જા અને મનની આદતોનો નાશ કરવાનો છે. પર્યુષણને પર્વ ધીરજ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, જૈન ભક્તો મૂળભૂત વ્રતો જેમ કે યોગ્ય જ્ઞાન, સાચો વિશ્વાસ અને યોગ્ય આચરણ પર ભાર મૂકે છે.પર્યુષણ પર્વ તેમના મનમાં રહેલા તમામ નકારાત્મક વિચારો અને ખરાબ ટેવોનો નાશ કરવાનો છે.31 દિવસ સુધી ઉપવાસ, માત્ર ઉકાળેલા પાણી પર જીવવું, જેનું સેવન માત્ર સૂર્યોદય પહેલા અને સૂર્યાસ્ત પછી કરી શકાય છે, આ 8 દિવસના તહેવાર દરમિયાન જૈન પરિવારોમાં અંતિમ ઊર્જાની પરાકાષ્ઠા તરફ દોરી જાય છે.આ તહેવાર દરમિયાન તપસ્યાને ખૂબ મહત્વ આપવામાં આવે છે.તપસ્યાની સાથે ચારે બાજુ આનંદ અને સમૃદ્ધિ પણ છે.ઘણા મંદિરોમાં હાથથી બનાવેલા દીવાઓ, ધૂંધળા હોવા છતાં, ઘણા લોકોના હૃદયને પ્રકાશિત કરે છે.ક્ષમા એ બીજી લાગણી છે જેને મહત્વ આપવામાં આવે છે. જૈનોને સિદ્ધાંતનું પાલન કરતા જોવામાં આવે છે.

કેવી રીતે કરવામાં આવે છે પર્યુષણની ઉજવણી?
આ સમયગાળામાં જ્યાં તેઓ પ્રાર્થના કરે છે અને તપસ્યા કરે છે, જેને 'ચૌમાસા' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ લાંબા ઉત્સવના અંત સુધીમાં, ગણેશ ચતુર્થી શરૂ થાય તેના માત્ર આઠ દિવસ પહેલા 'જૈન પર્યુષણ'ને અંતિમ તપસ્યા અને સાંસારિક લાલચનો પ્રતિકાર માનવામાં આવે છે. આ આઠ દિવસો દરમિયાન, જૈનો ઉપવાસ અને ધ્યાન કરીને તેમની આધ્યાત્મિક તીવ્રતામાં વધારો કરે છે. આ સાથે નિત્યકર્મોના નિર્જરા માટે પ્રતિક્રમણ થશે. સંતોના પ્રવચન અને કલ્પસૂત્ર અને અનંતગઢ સૂત્રનું વાંચન થશે. રાષ્ટ્રીય જૈન જ્યોતિષ વાસ્તુ સંશોધન સંસ્થાના સભ્ય જ્યોતિષી મંજુલા જૈને જણાવ્યું હતું કે શ્વેતાંબર જૈન સમાજ પર્યુષણ પર્વ એક જ દિવસે શરૂ થાય છે અને સમાપ્ત થાય છે ત્યારે આવા પ્રસંગો દુર્લભ છે. આ વખતે મૂર્તિપૂજક અને નગરવાસીઓનો આત્મશુદ્ધિનો પર્વ એકસાથે ઉજવાશે. આ દરમિયાન નવકાર મંત્રની આરાધના સાથે સમાજ તપ, ઉપાસનામાં જોડાશે. ધાર્મિક ધ્યાન દ્વારા મન, વાણી અને શરીરની આત્મશુદ્ધિ થશે.

તહેવાર દરમિયાન જૈનો દ્વારા અનુસરવામાં આવતી દિનચર્યા:
જૈન લોકો દરરોજ ધ્યાન અને પ્રાર્થનામાં વ્યસ્ત રહે છે.
વિવિધ સાધુઓ અને સાધ્વીઓ દ્વારા આપવામાં આવતા ‘વ્યાખ્યાન’માં હાજરી આપવી આવશ્યક છે.
જૈનો સૂર્યાસ્ત પહેલા ભોજન સમાપ્ત કરે છે અને માત્ર ઉકાળેલું પાણી પીવે છે.
આ સમયગાળા દરમિયાન તોઓ વધુ સરળ આહાર લે છે અને લીલા શાકભાજી ખાવાનું ટાળે છે.
બટાકા, ડુંગળી, લસણ અને આદુનું સેવન કરવામાં આવતું નથી કારણ કે, તેને ખાવાથી આખો છોડ મરી જાય છે. 
ઉપરાંત, આ ખોરાકને નિષિદ્ધ માનવામાં આવે છે કારણ કે, તે શરીરની ગરમી ઉત્પન્ન કરે છે.
પર્યુષણ દરમિયાન જૈનો શાંતિ અને અહિંસાનું સમર્થન કરે છે.

આઠ દિવસ સુધી દરરોજ સાંજે જૈનો પ્રતિક્રમણ એકત્રિત કરે છે અને પ્રેક્ટિસ કરે છે, તે એક ધાર્મિક વિધિ છે, જે દરમિયાન જૈનો તેમના પાપો માટે પસ્તાવો કરે છે અને તેમના રોજિંદા જીવનમાં વિચાર, વાણી અથવા ક્રિયા દ્વારા જાણતા અથવા અજાણતા કરવામાં આવેલ બિન-પુણ્યપ્રદ પ્રવૃત્તિઓ માટે પસ્તાવો કરે છે.

કેમ કહેવામાં આવે છે મિચ્છામી દુક્કડમ?
અમારો પ્રેમ તમામ મનુષ્યો સુધી વિસ્તરે છે અને આપણો દ્વેષ અસ્તિત્વમાં નથી. અમે આ દુનિયામાં દરેક માટે સમૃદ્ધિ અને સુખની ઇચ્છા રાખીએ છીએ. આ જ વિચાર સાથે તેઓ દરેકને ‘મિચ્છામ્મી દુક્કડમ’ કહે છે. આ ઉપરાંત બધાને આગળના સુખી અને સમૃદ્ધ જીવનની શુભેચ્છા પાઠવે છે.

પર્યુષણ 2022, 8 દિવસ પૂજા અને પ્રતિક્રમણની તારીખવાર વિગતો:
24મી ઓગસ્ટ 2022: ભગવાનની શરીર રચના થશે.
25મી ઓગસ્ટ 2022: પોથા જીના વરઘોડા આગળ વધશે.
26મી ઓગસ્ટ 2022: કલ્પસૂત્ર પ્રવચન
27મી ઓગસ્ટ 2022: ભગવાન મહાવીર સ્વામીનો જન્મદિવસ વાંચન ઉત્સવ.
28મી ઓગસ્ટ 2022: પ્રભુની શાળાનો કાર્યક્રમ ચાલશે.
29મી ઓગસ્ટ 2022: કલ્પસૂત્ર વાંચન.
30મી ઓગસ્ટ 2022: વિવિધ કાર્યક્રમો હશે, જેમ કે બારસા સૂત્ર દર્શન, ચૈત્ય પરંપરા પર પ્રવચન, સંવત્સરી, પ્રતિક્રમણ વગેરે.
31મી ઓગસ્ટ 2022: સામૂહિક ક્ષમાની ઉજવણી કરવામાં આવશે.
1લી સપ્ટેમ્બર 2022: સંવત્સરી દિવસની ઉજવણી, આ દિવસે તહેવાર સમાપ્ત થાય છે.