The Kerala Story: શું કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકાર કોઈપણ ફિલ્મ પર પ્રતિબંધ લગાવી શકે છે? જાણો કાયદો શું કહે છે

નવી દિલ્હીઃ The Kerala Story Ban: પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્યમંત્રી મમતા બેનર્જીએ રાજ્યમાં ફિલ્મ ધ કેરલ સ્ટોરી પર પ્રતિબંધ લગાવ્યો છે. એટલે કે પશ્ચિમ બંગાળમાં ધ કેરલ સ્ટોરીનું સ્ક્રીનિંગ થઈ શકશે નહીં. ત્યારબાદ ભારતીય જનતા પાર્ટીએ મમતા બેનર્જી પર હુમલો કર્યો છે અને પાર્ટી આ નિર્ણયને હાઈકોર્ટમાં પડકારી શકે છે. આ વચ્ચે સુપ્રીમ કોર્ટે ધ કેરલ સ્ટોરી પર પ્રતિબંધ લગાવવાના કેરલ હાઈકોર્ટના ઇનકાર વિરુદ્ધ દાખલ અરજી પર 15 મેએ સુનાવણી કરવા સહમત થઈ ગયું છે. ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીએ ફિલ્મ પર પ્રતિબંધ લગાવવાની આલોચના કરી છે અને તેણે અભિવ્યક્તિની આઝાદીનું હનન ગણાવ્યું છે. પરંતુ આ વચ્ચે એક સવાલ ઉઠી રહ્યો છે કે શું કેન્દ્ર સરકાર કે રાજ્ય સરકાર કોઈ ફિલ્મ પર પ્રતિબંધ લગાવી શકે છે, જ્યારે ફિલ્મ સેન્સર બોર્ડમાંથી પાસ થઈ ચુકી છે. 

ફિલ્મ રિલીઝ કરવા માટે સેન્સર બોર્ડ સર્ટિફિકેટ જરૂરી
સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ફિલ્મ સર્ટિફિકેશન (CBFC)નું કામ ફિલ્મોની તપાસ કરવાનું છે અને તે પછી તેને વાંધાજનક દ્રશ્યો કાપવાનો અને ટ્રિમ કરવાનો અધિકાર છે. આ સાથે થિયેટરોમાં કોઈપણ ફિલ્મ રિલીઝ કરવા માટે CBFC પ્રમાણપત્ર જરૂરી છે. આના વિના ફિલ્મ રિલીઝ થઈ શકે નહીં. જોકે, OTT પર ફિલ્મ રિલીઝ માટે CBFC પ્રમાણપત્રની જરૂર નથી.

આ પણ વાંચોઃ શાબાશ! દેશની આ દીકરીનો એક માર્ક્સ ન કાપી શક્યા શિક્ષકો, આવી દીકરી હોય તો ગર્વ થઈ જાય

શું સેન્સર બોર્ડ પાસે છે ફિલ્મ પર પ્રતિબંધ લગાવવાનો અધિકાર?
સીબીએફસી સિનેમેટોગ્રાફી એક્ટ 1952 અને સિનેમેટોગ્રાફી રૂલ 1983 અનુસાર, સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ફિલ્મ સર્ટિફિકેશન (CBFC)ની પાસે કોઈ ફિલ્મ પર પ્રતિબંધ લગાવવાનો અધિકાર નથી, પરંતુ સીબીએફસી કોઈ ફિલ્મમાં વિરોધ હોવા પર સર્ટિફિકેટ (Film Certificate) આપવાની ના પાડી શકે છે અને સર્ટિફિકેટ વગર ફિલ્મને સિનેમાઘરોમાં રિલીઝ કરી શકાય નહીં. 

શું કેન્દ્રની પાસે છે ફિલ્મ પર પ્રતિબંધ લગાવવાનો અધિકાર?
સિનેમેટોગ્રાફી એક્ટ 1952 (5E)કેન્દ્ર સરકાર પાસે કોઈપણ ફિલ્મ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો સંપૂર્ણ અધિકાર છે, જ્યારે તેને CBFC પ્રમાણપત્ર મળ્યું છે. કેન્દ્ર સરકાર પાસે સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ફિલ્મ સર્ટિફિકેશન (CBFC) પાસેથી મેળવેલા પ્રમાણપત્રને રદ કરવાનો પણ અધિકાર છે. આ સંદર્ભમાં કેન્દ્ર સરકારે વર્ષ 2022માં સિનેમેટોગ્રાફી એક્ટમાં ફેરફાર કર્યા હતા અને સંસદમાં એક બિલ રજૂ કર્યું હતું. જો કે, આ બિલ હજુ પાસ થયું નથી. આ અંતર્ગત જો દર્શકો ફિલ્મ સામે વાંધો ઉઠાવે તો કેન્દ્ર સરકાર ફિલ્મની રિલીઝને રોકી શકે છે.

આ પણ વાંચોઃ મોટો નિર્ણય, બ્રિગેડિયર અને તેની ઉપરના રેંકના અધિકારીઓ માટે નવો નિયમ લાગૂ

સેન્સર બોર્ડ આ 4 કેટેગરીમાં પ્રમાણપત્ર આપે છે
સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ફિલ્મ સર્ટિફિકેશન એટલે કે (CBFC) કોઈપણ ફિલ્મને 4 કેટેગરીમાં પ્રમાણપત્ર આપે છે. સિનેમેટોગ્રાફી એક્ટ મુજબ, પ્રથમ શ્રેણી 'યુ સર્ટિફિકેટ' છે, જે મુજબ ફિલ્મમાં કોઈ વાંધો નથી અને કોઈપણ વયના લોકો આ ફિલ્મ જોઈ શકે છે. આ પછી, બીજી શ્રેણી 'UA પ્રમાણપત્ર' છે અને તેની સાથે રિલીઝ થયેલી ફિલ્મ 12 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો તેમના માતાપિતાના માર્ગદર્શન હેઠળ જોઈ શકે છે. આ પછી, ત્રીજી કેટેગરી 'એ કેટેગરી' છે, જેને માત્ર 18 વર્ષ કે તેથી વધુ વયના લોકોને જ જોવાની મંજૂરી છે. આ પછી, 'એસ સર્ટિફિકેટ' કેટેગરી છે, જે હેઠળ ફક્ત ખાસ દર્શકો જ રિલીઝ થયેલી ફિલ્મો જોઈ શકશે. આમાં ડૉક્ટર અથવા વૈજ્ઞાનિક જેવા વિશેષ પ્રેક્ષકોનો સમાવેશ થાય છે. ફિલ્મોને સર્ટિફિકેટ આપતા પહેલા સેન્સર બોર્ડના જ્યુરી સભ્યો મોટાભાગની ફિલ્મો જુએ છે અને નક્કી કરવામાં આવે છે કે ફિલ્મમાં કંઈ વાંધાજનક નથી. જો જ્યુરી મેમ્બરને ફિલ્મમાં કોઈ સીન વાંધાજનક લાગે તો તેને દૂર કરવાની સૂચના આપવામાં આવે છે અને પછી ફિલ્મના કન્ટેન્ટના આધારે તેની કેટેગરી નક્કી કરવામાં આવે છે અને તેને સર્ટિફિકેટ આપવામાં આવે છે.

શું રાજ્યને ફિલ્મ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો અધિકાર છે?
પશ્ચિમ બંગાળ સરકારે ભલે ધ કેરળ સ્ટોરી પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હોય, પરંતુ કોઈપણ રાજ્ય સરકારને કોઈપણ ફિલ્મના પ્રદર્શન પર પ્રતિબંધ મૂકવાની સત્તા નથી. આ સંદર્ભમાં વર્ષ 2011માં સુપ્રીમ કોર્ટે મોટો નિર્ણય આપતા કહ્યું હતું કે સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ફિલ્મ સર્ટિફિકેશન (CBFC) તરફથી પ્રમાણપત્ર મળ્યા બાદ કોઈપણ રાજ્યની સરકાર ફિલ્મ પર પ્રતિબંધ મૂકી શકે નહીં.

આ પણ વાંચોઃ કુનો નેશનલ પાર્કમાં વધુ એક ચિત્તાનું મોત, અત્યાર સુધી ત્રણ ચિત્તાએ ગુમાવ્યા જીવ

સુપ્રીમ કોર્ટે UP સરકારના મામલામાં આવ્યો હતો ચુકાદો
દિગ્દર્શક પ્રકાશ ઝાની ફિલ્મ 'આરક્ષણ' વર્ષ 2011માં રિલીઝ થઈ હતી અને ત્યારબાદ ઉત્તર પ્રદેશની માયાવતી સરકારે ફિલ્મના પ્રદર્શન પર પ્રતિબંધ મૂકવાની માગણી ઉઠાવી હતી. ત્યારબાદ મામલો સુપ્રીમ કોર્ટમાં પહોંચ્યો અને કોર્ટે ફિલ્મની રિલીઝ પર પ્રતિબંધ લગાવવાનો ઈન્કાર કરી દીધો. આ સાથે સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે કોઈપણ ફિલ્મની ટીકા કરવી એ રાજ્ય સરકારનું કામ નથી. તેમનું કામ કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવાનું છે.

લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે અમારી Zee 24 Kalak App ડાઉનલોડ કરો, અમારી સાથે જોડાઓ : facebook | twitter | youtube