No Cost EMI: અહીં 'ફ્રી' કંઈ નથી, ઝેર પણ રૂપિયાથી મળે છે, આ રીતે ખંખેરાય છે તમારા ખિસ્સા

હોમ એપ્લાયન્સ, મોબાઈલ, ઈલેક્ટ્રોનિક આઈટમ વગેરે ખરીદતી વખતે ગ્રાહકોને નો કોસ્ટ ઈએમઆઈનો વિકલ્પ આપવામાં આવે છે. નો કોસ્ટ EMI દ્વારા, ગ્રાહકને વ્યાજમુક્ત હપ્તામાં માલ ખરીદવાની સુવિધા મળે છે. આ ડીલ ગ્રાહકો માટે પણ ફાયદાકારક લાગે છે કારણ કે નો કોસ્ટ EMI ની મદદથી તેઓ જરૂરી વસ્તુઓ ખરીદી શકે છે અને તેમને એકસાથે કિંમત ચૂકવવી પડતી નથી. તેઓ શૂન્ય ટકા વ્યાજની સુવિધા સાથે EMI ચૂકવીને ઉત્પાદનની કિંમત સરળતાથી ચૂકવે છે.

રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના નિયમો કહે છે શૂન્ય ટકા વ્યાજને લઈને લોનના કિસ્સામાં આવી કોઈ સુવિધા નથી. જો તમે લોન લીધી છે તો તમારે તેને વ્યાજ સહિત ચૂકવવી પડશે. આવી સ્થિતિમાં વિચારવા જેવી વાત એ છે કે ગ્રાહકોને નો કોસ્ટ EMIના નામે વ્યાજમુક્ત હપ્તા ભરવાની સુવિધા કેવી રીતે મળે? શું આ ઓફર માત્ર ગ્રાહકોને આકર્ષવા માટે છે? ચાલો નો કોસ્ટ EMI નું ગણિત સમજીએ.

નો કોસ્ટ EMI ઓફર કરતા પહેલાં પણ કંપનીઓ તે પ્રોડક્ટ પર સારું ડિસ્કાઉન્ટ લે છે. ડિસ્કાઉન્ટ તમને ઓફર કરવામાં આવતી કિંમતમાં શામેલ નથી. એક ઉદાહરણથી સમજો- ધારો કે તમે શોરૂમમાંથી રૂ. 25 હજારની કિંમતનો મોબાઇલ ખરીદી રહ્યા છો. તમે નો કોસ્ટ EMI સુવિધાનો લાભ લઈને રૂ. 25,000 ની રકમને EMIમાં રૂપાંતરિત કરી છે. આવી સ્થિતિમાં, તમને લાગશે કે ઉત્પાદનની ચોક્કસ કિંમત તમારી પાસેથી વસૂલ કરવામાં આવી રહી છે. પરંતુ તમને ઓફર કરવામાં આવતી વાસ્તવિક કિંમત કંપની દ્વારા ઉત્પાદક પાસેથી પહેલેથી જ ડિસ્કાઉન્ટ કરવામાં આવી હશે. કંપનીએ રૂ. 25,000ની કિંમતનો મોબાઇલ રૂ. 18,000 અથવા રૂ. 20,000માં ખરીદ્યો હશે. આવી સ્થિતિમાં, જ્યારે કંપની તમને ઓફર કરેલા ભાવ પર EMI વિકલ્પ આપે છે, ત્યારે તેને કોઈ નુકસાન થતું નથી, બલ્કે તે નફામાં રહે છે.

આ સિવાય, જો તહેવારોની સીઝન દરમિયાન તે પ્રોડક્ટ પર કોઈ ડિસ્કાઉન્ટ અથવા ઑફર આપવામાં આવી હોય, તો તમને નો કોસ્ટ EMI દરમિયાન તે ડિસ્કાઉન્ટ નથી મળતું. મતલબ કે, જો કોઈપણ પ્રોડક્ટના વેચાણ પર 10 ટકા અથવા 20 ટકા ડિસ્કાઉન્ટ આપવામાં આવે છે, તો તમારે તે ડિસ્કાઉન્ટનો લાભ લેવા માટે એકસાથે કિંમત ચૂકવવી પડશે. જો તમે કોઈ કિંમત EMI સુવિધા વિના ઉત્પાદન ખરીદો છો, તો તમને તે ડિસ્કાઉન્ટ મળશે નહીં. આ સિવાય, નો કોસ્ટ EMIની સુવિધાનો લાભ લેતી વખતે, તમારી પાસેથી પ્રોસેસિંગ ફી પણ લેવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત, વ્યાજ પર 18% GST અને બેંક સર્વિસ ચાર્જ પણ તમારી પાસેથી લેવામાં આવે છે.

આરબીઆઈ શૂન્ય ટકા વ્યાજ વિશે શું કહે છે?
આ અંગે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના નિયમો કહે છે કે લોનના મામલામાં ફ્રી લોન જેવી કોઈ વસ્તુ નથી, એટલે કે જો તમે લોન લીધી છે તો તેની વ્યાજ સાથે ચૂકવણી કરવી પડશે. આ જ કારણ છે કે જ્યારે પણ તમે બેંકમાંથી કોઈ પણ પ્રકારની લોન, પર્સનલ લોન, હોમ લોન અથવા ઓટો લોન વગેરે લો છો, ત્યારે વ્યાજ સહિત તમારી EMIની ગણતરી કરવામાં આવે છે. જ્યારે ક્રેડિટ કાર્ડની બાકી રકમ પર ઝીરો કોસ્ટ EMI સ્કીમમાં, વ્યાજની રકમ ઘણીવાર પ્રોસેસિંગ ફીના રૂપમાં વસૂલવામાં આવે છે. ઝીરો કોસ્ટ ઈએમઆઈના કિસ્સામાં, આરબીઆઈએ બેંકોને સ્પષ્ટ સૂચના આપી છે કે આવી લોનમાં વ્યાજ દરો અંગે કોઈ પારદર્શિતા નથી, તેથી આવી કોઈપણ ઓફર ટાળવી જોઈએ.