ଆସନ୍ତାକାଲି ଠାରୁ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳନ ହେବ ଡିଜିଟାଲ୍ ମୁଦ୍ରା : RBI

RBI: ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ : ଭାରତରେ ଚାଲିବ ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରା । ୨୦୨୨ ନଭେମ୍ବର ୧ ତାରିଖ ମଙ୍ଗଳବାର ଠାରୁ ଦେଶରେ ଡିଜିଟାଲ କରେନ୍ସି ପ୍ରଚଳିତ କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କଲା ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ(Reserve Bank of India)। ଇ-ରୂପୀର ପାଇଲଟ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଭାବରେ ଏହା  ଆସନ୍ତାକାଲି ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯିବ । କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହୋଲସେଲ ସେଗମେଣ୍ଟରେ ଏହାର ପ୍ରଚଳନ ହେବା ନେଇ ମଙ୍ଗଳବାରଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁଥିବା ପ୍ରଥମ ପାଇଲଟ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ବିଷୟରେ କହିଛି ଆରବିଆଇ । ୯ଟି ବ୍ୟାଙ୍କ ସରକାରୀ ସିକ୍ୟୁରିଟିରେ ନେଣଦେଣ ପାଇଁ ଡିଜିଟାଲି କରେନ୍ସିର ବ୍ୟବହାର କରିବେ। କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅର୍ଥରେ ସମାଧାନ ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ଭିତ୍ତିଭୂମି କିମ୍ବା ସମାଧାନ ବିପଦକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ବନ୍ଧକ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂର୍ବରୁ କମ କରି କାରବାର ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରିବ ।

ପାଇଲଟ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ପାଇଁ ନଅଟି ବ୍ୟାଙ୍କ ମନୋନିତ କରାଯାଇଛି । ଷ୍ଟେଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (ଏସବିଆଇ)(State Bank of India), ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ବରୋଦା, ୟୁନିଅନ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ, ଏଚଡ଼ିଏଫସି ବ୍ୟାଙ୍କ(HDFC Bank), ଆଇସିଆଇସିଆଇ ବ୍ୟାଙ୍କ, କୋଟାକ୍ ମହିନ୍ଦ୍ରା ବ୍ୟାଙ୍କ, ୟେସ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ, ଆଇଡିଏଫସି ଫାଷ୍ଟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ଏଚଏସବିସି କୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଛି । ଏହାକୁ ଆଧାର କରି ଅନ୍ୟ ହୋଲସେଲ କାରବାର ଏବଂ ସୀମା ଦେୟ ଭବିଷ୍ୟତର ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହେବ ବୋଲି ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ବ୍ୟାଙ୍କ କହିଛି । ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ବ୍ୟାଙ୍କ ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରା ଉପରେ ନିକଟରେ ଏକ ସୂଚନା ଦେଇ ଆରବିଆଇ କହିଛି ବର୍ତ୍ତମାନର ଆର୍ଥୀକ ରୂପ ବଦଳାଇବା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ସଂପନ୍ନ କରିବାକୁ ଏବଂ ଉପଭୋକ୍ତାମାନଙ୍କୁ ଅତିରିକ୍ତ ଦେୟ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଛି । ବର୍ତ୍ତମାନର ଦେୟ ପ୍ରଣାଳୀକୁ ବଦଳାଇବା ପାଇଁ ଏହା କରାଯାଇ ନାହିଁ ।

ସିବିଡିସି(CBDC)ହେଉଛି ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଜାରି ହୋଇଥିବା ମୁଦ୍ରା ନୋଟଗୁଡିକର ଏକ ଡିଜିଟାଲ୍ ଫର୍ମ । ପୃଥିବୀର ଅଧିକାଂଶ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ସିବିଡିସି ପ୍ରଦାନ ଉପରେ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରୁଥିବାବେଳେ ଏହାର ପ୍ରଦାନର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରେରଣା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର ଅନନ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଟେ । ଭାରତ ସରକାର ୨୦୨୨-୨୩ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରୁ ଡିଜିଟାଲ୍ ଟଙ୍କା ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ୟୁନିଅନରେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ୧ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୨ ରେ ସଂସଦରେ ବଜେଟ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ୬୦ରୁ ଅଧିକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଉଭୟ ଖୁଚୁରା ଏବଂ ହୋଲସେଲ ବର୍ଗରେ ପାଇଲଟ୍ ଅଧୀନରେ ଥିବା କିଛି କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ସହିତ ସିବିଡିସି(CBDC)ଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରୁଛନ୍ତି । ଏହାର ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା କରିବା ସହିତ ନିଜର ସିବିଡିସି ଢାଞ୍ଚାରେ ଏହାର ଆରମ୍ଭ ମଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ।

ଏକ ବିବୃତ୍ତି ଜାରି କରି ଆର୍‌ବିଆଇ କହିଛି " ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରାର ପ୍ରଥମ ପାଇଲଟ ପରୀକ୍ଷଣ ନଭେମ୍ବର ୧ ତାରିଖରୁ ଆରମ୍ଭ ହେବ। ଏହି ପରୀକ୍ଷଣ ସମୟରେ ସରକାରୀ ସିକ୍ୟୁରିଟିଜରେ ସେକେଣ୍ଡାରୀ ମାର୍କେଟ୍ ନେଣଦେଣ କରାଯିବ।” । ଏଥିରୁ ଶିକ୍ଷା ମିଳିଲେ ଅନ୍ୟସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହୋଲ୍‌ସେଲ୍ ଟ୍ରାଞ୍ଜାକ୍ସନ, ଏବଂ କ୍ରସ୍ ବୋର୍ଡର ପେମେଣ୍ଟ ବି ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିବ ବୋଲି ଆର୍‌ବିଆଇ କହିଛି।