Syria Crisis: ସିରିଆରେ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା, ଏହି ସବୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା

Syria Crisis: ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଚ୍ୟରେ ଏକ ବଡ଼ଧରଣର ରାଜନୈତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କ୍ରମେ ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ସିରିଆର ରାଜଧାନୀ ଦମାସକସ ଉପରେ ନିଜ କବଜାକୁ ନେଇଛନ୍ତି। ଫଳରେ ରବିବାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବଶର-ଅଲ-ଅସଦ ନିଜ ଦେଶ ଛାଡ଼ି ଋଷର ରାଜଧାନୀ ମସ୍କୋରେ ଶରଣ ନେଇଛନ୍ତି। ୧୩ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଅସଦ ପରିବାରର ଦୀର୍ଘ ଦଶନ୍ଧିର ଶାସନରେ ପୂର୍ଣ୍ଣଛେଦ ପଡ଼ିଛି। ବଶର ଅଲ-ଅଶଦଙ୍କ ପତନ ଋଷ ଏବଂ ଇରାନ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଝଟକା ବୋଲି କୂଟନୀତିଜ୍ଞମାନେ କହିଛନ୍ତି। ଉଭୟେ ଅସଦଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ ସହଯୋଗୀ, ଯେଉଁମାନେ ବିବାଦର ଜଟିଳ ଅବସ୍ଥାରେ ତାଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ।

ସିରିଆରେ ଅସଦ ପରିବାରର ପାଞ୍ଚ ଦଶନ୍ଧିର ଶାସନ ଶେଷ ହେବା ପରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଶ୍ୱର ଶକ୍ତିରାଷ୍ଟ୍ର ଗୁଡ଼ିକ ସନ୍ତୁଳନରନୂଆ ରୂପ ନେବାକୁ ଯାଉଛି। ଏହି ନାଟକୀୟ ଶାସନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦ୍ୱାରା ଛାଡିଥିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିବାକୁ ଆଞ୍ଚଳିକ ଏବଂ ବୈଶ୍ୱିକ ଶକ୍ତିଗୁଡିକ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିବା ନେଇ ଆଶଙ୍କା କରାଯାଉଛି। ସିଏନ୍ଏନ୍ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଏବଂ ଆରବ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ଇସ୍ରାଏଲ୍ ସହିତ ସିରିଆରେ ଇରାନର ପ୍ରଭାବ ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବେ, କିନ୍ତୁ ଅସାଦଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ସେମାନେ ଏକ ଇସଲାମିକ୍ ଶାସନକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ନାହିଁ।

ଅସଦଙ୍କ ପତନର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ କଣ ଥିଲା
ଗତ ସପ୍ତାହରେ ଇସ୍ରାଏଲ୍ ହେଜବୁଲା ଏବଂ ଇରାନର ଉପସ୍ଥିତି ଦୁର୍ବଳ ହେବା ପରେ ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଆଲେପ୍ପୋ ଆଡକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ପାଇଁ  ମନସ୍ଥ କରିଥିଲେ। ଅସଦ ବିରୋଧୀ ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଥିବା ସିରିଆର ବିରୋଧୀ ଦଳର ନେତା ହାଦି ଅଲ-ବାହରା ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ରଏଟର୍ସ ନ୍ୟୁଜ୍ ଏଜେନ୍ସିକୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଲେବାନନ୍ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ହିଜବୁଲ ସେନା ବାହିନୀର ହ୍ରାସ କାରଣରୁ ଅସଦଙ୍କ ଗାଦିକୁ ଟଳମଳ କରିଦେଇଥିଲେ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଇରାନ ସମର୍ଥିତ ମିଲିସିଆଙ୍କ ପାଖରେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ବଳ କମ୍ ଅଛି ଏବଂ ଋଷ ଏହାର "ୟୁକ୍ରେନ ସମସ୍ୟା" କାରଣରୁ ଅସଦ ସେନାଙ୍କୁ କମ ବାୟୁସୀମା ଅନୁମତି ମିଳିଥିଲା। 

ସଂକଟରେ ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ର
ଇରାନ
ମୁଖ୍ୟତଃ ସୁନ୍ନି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନିୟୋଜିତ ପ୍ରକ୍ସି ଗୋଷ୍ଠୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଇରାନ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ସିରିଆକୁ ଏହାର ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଆସୁଛି। ତେହେରାନ, ଏହାର ପ୍ରକ୍ସି ହେଜବୁଲା ସହିତ ସିରିଆ ସରକାରୀ ବାହିନୀକୁ ହରାଇଥିବା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଫେରାଇ ଆଣିବାରେ ବ୍ୟବହାର କରିଛି। ଇସଲାମିକ୍ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଏହାର ଇସଲାମିକ୍ ରିଭୋଲ୍ୟୁସନାରୀ ଗାର୍ଡ କର୍ପସ (ଆଇଆରଜିସି) କମାଣ୍ଡରମାନଙ୍କୁ ଅସଦର ସେନାଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ପାଇଁ ପଠାଇଥିଲା, ଯାହା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ କ୍ଷମତାରେ ରଖିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା।

ତେବେ, ଗତ ବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବରରେ ମଧ୍ୟ ପୂର୍ବ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ବିବାଦ ଆରମ୍ଭ ହେବା ଦିନଠାରୁ ଯେତେବେଳେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ହାମାସ ଇସ୍ରାଏଲ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ସେତେବେଳେ ହେଜବୁଲା ଇସ୍ରାଏଲ ସହ ଯୁଦ୍ଧ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ପାଇଁ ସିରିଆରୁ ନିଜର ସେନାବାହିନୀ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିନେଇଥିଲା। ଇସ୍ରାଏଲ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରୁଥିବା ପ୍ରକ୍ସିମାନଙ୍କୁ ଅସ୍ତ୍ର ପଠାଇବା ପାଇଁ ଇରାନ ସିରିଆରେ ଯୋଗାଣ ମାର୍ଗ ବା ସପ୍ଲାଇ ରୁଟ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଜଣାଯାଇଛି। ଆଲେପ୍ପୋ ଏବଂ ଲେବାନନ୍ ସୀମାରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ସହରଗୁଡିକର ବିନାଶ ସେହି ମାର୍ଗଗୁଡିକୁ ବାଧା ଦେଇପାରେ। ଏହା ଇରାନକୁ ଏକ କଠିନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପକାଇପାରେ। ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ ସିରିଆକୁ ହରାଇବା ଇରାନ ପାଇଁ ଏକ ବଡ ଝଟକା ହେବ।

ସିରିଆରେ ଇରାନୀୟମାନେ କରିଥିବା ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ ବୋଲି ୱାଶିଂଟନ୍‌ର କ୍ୱିଙ୍କି ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟର କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଉପାଧ୍ୟକ୍ଷ ତ୍ରିତା ପାର୍ସୀ ସିଏନ୍ଏନକୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ଲିବାନନ୍ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମି ସେତୁ, କିନ୍ତୁ ଇରାନୀୟମାନଙ୍କ ସହ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ଅସଦ ଶାସନ। "ଇସଲାମିକ୍ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଇତିହାସରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ଜାରି ରହିଛି।"

ଲେବାନନ
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ସିରିଆରେ ଘଟିଥିବା ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ଲେବାନନ୍ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବା ନିଶ୍ଚିତ। ଯେଉଁଠାରେ ତେହେରାନର ପ୍ରକ୍ସି ହିଜବୁଲ ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ୍ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଚୁକ୍ତି ସନ୍ତୁଳିତ ରହିଛି। ଅସଦ ଶାସନକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିବାରେ ହିଜବୁଲ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଇସ୍ରାଏଲ ସହ ଯୁଦ୍ଧ ଦ୍ୱାରା ଏହା ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଇଥିଲା। ଯଦି ସିରିଆ ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଲେବାନନ୍ ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିବାରେ ସଫଳ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ସିରିଆ ଏବଂ ଇରାକ ଦେଇ ଯାଇଥିବା ଇରାନରୁ ହିଜବୁଲାର ମୁଖ୍ୟ ଯୋଗାଣ ଏବଂ ଯୋଗାଣ ମାର୍ଗକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦିଆଯାଇପାରେ, ଯାହା ଲେବାନନରେ ତେହେରାନର ପ୍ରକ୍ସି ସ୍ଥିତିକୁ ସୀମିତ କରିପାରେ। ଇଉରୋନ୍ୟୁଜ୍ ବେକା ଉପତ୍ୟକାର ଲେବାନୀୟ ସାଂସଦ ଆଣ୍ଟୋଏନ୍ ହାବଚିଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆଜି ସିରିଆରେ ଯାହା ଘଟୁଛି ଏହାର ଅନ୍ୟତମ କାରଣ ହେଉଛି ସିରିଆ-ଲେବାନନ୍ ସୀମାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା।

ତୁର୍କୀ
ତୁର୍କୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଆସାଦଙ୍କ ସହ ପ୍ରଭାବ ବଢାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ନିଜର ସ୍ଥିତି ଦୃଢ କରିବାକୁ ସେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ। ଏହା ତାଙ୍କ ପାଇଁ ତୁର୍କୀ-ସିରିଆ ସୀମାରେ ଅବସ୍ଥିତ କୁର୍ଦ୍ଦ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀଙ୍କ ଉପରେ ଅଧିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହାସଲ କରିପାରିଥାନ୍ତା। ଗତ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଋଷ ସହିତ ହୋଇଥିବା ଆଲୋଚନାରେ ଅଙ୍କାର ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲେ, ଯାହାଫଳରେ ୨୦୨୦ରେ ସିରିଆ ସରକାର ଏବଂ ବିରୋଧୀ ଦଳ ମଧ୍ୟରେ ଅସ୍ତ୍ରବିରତି ଚୁକ୍ତି ହୋଇଥିଲା।  ବିରୋଧୀ ଦଳକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ତୁର୍କୀ ସିରିଆ ସହ ସମ୍ପର୍କକୁ ଏଡ଼ାଇ ଦେଇନାହିଁ। ତୁର୍କୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ରିସେପ୍ ତାଇପ ଏରଦଗାନ୍ ଦୀର୍ଘ ଦିନରୁ କୁର୍ଦ୍ଦ ଜାତୀୟତାକୁ ବିରୋଧ କରିଆସୁଛନ୍ତି। ସେ ବାରମ୍ବାର କହିଛନ୍ତି ଯେ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଇରାକରେ ଅବସ୍ଥିତ କୁର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆତଙ୍କବାଦୀ ତଥା ରାଜନୈତିକ ଗୋଷ୍ଠୀ କୁର୍ଦ୍ଦିସ୍ତାନ ୱାର୍କର୍ସ ପାର୍ଟି (ପି.କେ.) କୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ତାଙ୍କର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ। ଏହା ତିନି ଦଶନ୍ଧିରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ତୁର୍କୀ ରାଜ୍ୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢିଛି। ଦେଶର ଅର୍ଦ୍ଧ-ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ଉତ୍ତର ଅଞ୍ଚଳରେ ତୈଳ ସମୃଦ୍ଧ ସିରିଆ ପ୍ରଦେଶ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବଜାୟ ରଖିବା ଅଙ୍କାରର ଆଉ ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବୋଲି ଜଣାଯାଇଛି।

ଇସ୍ରାଏଲ
ସିରିଆରେ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ମଧ୍ୟ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଏକ କଠିନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପକାଇଛି। ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଅସାଦ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଶତ୍ରୁ ବୋଲି ବିବେଚନା କରୁଥିବାବେଳେ ସେ ତେଲଅଭିବ ପାଇଁ କୌଣସି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିନଥିଲେ। ଗତ ବର୍ଷ ସିରିଆରେ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ନିୟମିତ ଆକ୍ରମଣର ଜବାବ ନଦେବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ। ତେବେ ଅସଦର ଶାସନ ଇରାନକୁ ଲେବାନାନର ହିଜବୁଲକୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଏହାର ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଅସଦଙ୍କ ପତନ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ଆଶ୍ୱସ୍ତି ଦେଇ ନଥିଲା କାରଣ ସିରିଆରେ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀ ହେଉଛି ହାୟାତ୍ ତାହିର ଅଲ ଶାମ (ଏଚଟିଏସ୍), ଯାହାର ନେତା ଅବୁ ମହମ୍ମଦ ଅଲ-ଜୋଲାନି ଜଣେ ପୂର୍ବତନ ଅଲ କାଏଦା ଯୁଦ୍ଧବିମାନ, ଯାହାର ଇସଲାମବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ଇସ୍ରାଏଲ ବିରୋଧୀ।